Hoofdstuk 10: modificatieprocedures voor het temperen van hinderlijke emoties

Hinderlijke emoties ontwikkelen tegelijk met en als gevolg van
De therapeut heeft 3 aangrijpingspunten:
Prikkels
Betekenis
Rationeel-emotieve gedragstherapie (REBT)
Cognitieve Therapie volgens Beck
Mindfulness en Acceptance strategieën
Emotie
Synthese

Preview samenvatting (3 van de 16 pagina's)

Hoofdstuk 10: modificatieprocedures voor het
temperen van hinderlijke emoties
Temperen = verhinderen, reduceren, …
 Temperen van emoties die ontwikkeld zijn als gevolg van een probleem & het leren van
aangepaste vaardigheden verhinderen
 Als er sprake is van hinderlijke emoties => eerst aanpakken voor je vaardigheidstraining doet
Hinderlijke emoties ontwikkelen tegelijk met en als gevolg van:
= negatieve ervaringen met de stoornis: respondente leerprocessen
= neutrale prikkels raakten geassocieerd met betekenisvolle prikkels, oorspronkelijke
neutrale prikkels hebben door negatieve leerervaringen de kracht verworven om
fysiologische en emotionele responsen uit te lokken.
Negatieve betekenistoekenningen en hinderlijke emoties interfereren met of blokkeren het
aanleren van vaardigheden
o Stimuleren vermijdingsgedrag
o Ontmoedigen toenaderingsgedrag
Ze vergroten de subjectieve klacht
In sommige gevallen: hinderlijke gedachtenpatronen en emoties gevolgd op het aanvankelijk
operant gedragsmatig probleem
In andere gevallen hebben emotioneel-cognitieve processen een sterke invloed op de
ontwikkeling van het communicatieprobleem/ zitten emotioneel-cognitieve kenmerken
ingebed in de fenomenologie van de stoornis
Reactie:
 Sommigen reageren zeer gevoelig bij de minste inperking van wat ze voorheen nog wél
konden => genereren negatieve ideeën en overtuigingen over bepaalde aspecten van hun
stoornis, leven of functioneren met de stoornis, communicatieve situaties, ...
 Anderen reageren op de confrontatie met een stoornis met een engagement in de
behandeling en het reorganiseren van hun leven op een manier die welbevinden en geluk
opnieuw mogelijk maken.
 Veel hangt af van het moment waarop de stoornis wordt vastgesteld en de logo/ audio
wordt ingeschakeld.
 Persoonlijke eigenschappen van de cliënt spelen hierbij ook een rol.
Het ervaren probleem is groter naarmate er meer negatieve betekenissen en emoties aan de stoornis
gekoppeld zijn.
 De ervaren ‘last’ uit zich in emoties, gevoelens van frustratie of hulpeloosheid om adequaat
te kunnen reageren, ...
 Uitproberen en oefenen van nieuwe vaardigheden in een therapeutische context wordt
erdoor verhinderd / bemoeilijkt  door vermijdingsgedrag. Hij zal minder/ niet
(uit)proberen. Hij zal zich zo weinig mogelijk confronteren met de gevreesde of frustratie-
uitlokkende stimuli, …  In deze gevallen vereisen betekeniskoppelingen en emoties therapeutische aandacht.
 Wanneer de logopedist erin slaagt betekenisvolle, bedreigende stimuli voor de cliënt
‘neutraal’ / aantrekkelijk te maken => toenaderingsgedrag gestimuleerd.
o Ze durven nieuwe uitdagingen aan.
o Hij gaat oefenen en experimenteren.
o Zijn doeltreffendheidsovertuiging (self – efficacy) wordt sterker
o Zijn motivatie stijgt.
Op deze wijze vergroot de kans dat zijn probleem in ernst afneemt / verdwijnt.
Omdat ‘triggers’ van het inadequaat gedrag worden weggeruimd, blijven de
nieuwgeleerde vaardigheden sterker en stabieler aanwezig.
Bij jonge kinderen is het belangrijk deze negatieve spiraal nog voor te zijn =
secundaire preventie.
 Logopedisten, audiologen of behandelteams verwerken in hun behandelplan doelen en
subdoelen gericht op het neutraliseren van hinderlijke emoties en dysfunctionerende
cognities.
o Met welke methoden en technieken? => er zijn verschillende
gedragsveranderingstechnieken waaruit de logopedist kan kiezen.
= technieken met oorsprong in het respondente leerproces.
De therapeut heeft 3 aangrijpingspunten:
Uitlokkende prikkels
Aan deze prikkels gekoppelde betekenissen
Fysiologische en emotionele responsen zelf.
 De wijzen waarop deze elementen kunnen worden gemanipuleerd =
gedragsveranderingstechnieken.
= gedragsanalyseschema
Enige focus op respondent proces
Prikkels
Vermijden
 Cliënt leert bepaalde situaties uit de weg te gaan, of de therapeut verhindert dat de
cliënt ermee wordt geconfronteerd  zodat negatieve betekenisassociaties en emoties
niet kunnen worden geactiveerd
Tegenstrijdig? Want vermijdingsgedrag = probleemgedrag
o Neen, want het is een tijdelijke procedure
o Als confrontatie nog té bedreigend is
o In afwachting en ter facilitatie van andere procedures
Het systematisch vermijden van prikkels of situaties kan niet als enige of belangrijkste
interventiestrategie worden gehanteerd.
Parallel aan zijn operante tegenhanger kent deze procedure verschillende toepassingen.
 Enige verschil is het doel: nu is het de bedoeling te voorkomen dat de ermee geassocieerde
aversieve betekenissen worden geactiveerd en de hinderlijke onprettige emoties worden
uitgelokt.
 Hoe?
o De therapeut weert tijdelijk oefeningen of oefenitems uit oefeningen.
 Hij kiest zijn items zorgvuldig met het oog op moeilijkheidsgraad en mate van
frustratie bij het oplossen.
 Als algemene regel: oefeningen en afzonderlijke oefenitems lokt lichte
spanning of vrees uit voor foutjes, maar nooit frustratie.
 Ervaringen van mislukking moeten tot een minimum worden beperkt.
 Het inbouwen van succeservaring is belangrijk.
 Vanwege de frequente ervaringen met falen qua communicatie hebben veel
cliënten van logopedisten en audiologen een lage
doeltreffendheidsovertuiging.
 Door nieuwe ervaringen van mislukking te voorkomen, leert de cliënt de
situatie terug als prettig te ervaren.
o De therapeut schakelt de omgeving (mee) in om prikkels of situaties te vermijden.
 Naaste omgeving gebruiken
 Zodra de cliënt een leeftijd heeft bereikt waarop hij het rationale van deze
maatregel zelf kan begrijpen => deze bespreken.
 Zo niet? => vermijdingsgedrag.