Maak een oefenexamen van de volgende tekst: Reflex
-> een automatische snelle reactie waarbij maar 3neuronen bij betrokken zijn
- sensorisch: leidt impuls van zintuig naar schakelneuron
- schakelneuron: maakt de verbinding tussen sensorische en motorische neuron
- motorische: activeert een spier of klier: samenwerking van 3 zenuwcellen uit zich in reflexboog
Reflexbewegingen
-> gebeuren automatisch, zijn dus aangeboren en niet af te leren
Schematisch voorstelling van reflexboog
prikkel-> zintuig-> impuls-> sensorische neuron-> schakelneuron-> motorisch neuron-> spier/klier actief
Kniepeesreflex
-> wnr iemand met een lat tegen je kniepees tikt ontstaat kniepeesreflex
Vb van aangeboren reflexen
-)> zuigreflex, zwemreflex
Schema van reflexboog bij volgend situaties
-als iemand zijn hand voor je ogen beweegt
prikkel-> ogen-> impuls-> s.n ->sch.n-> m.n-> nekspier/ooglid
-wnr je hand tegen hete plaat botst
Prikkel->huid->impuls->s.n->sch.n->m.n->handspieren
-wnr je op een stuk glas stapt
Prikkel-> huid->impuls->s.n->sch.n->m.n->spieren van been of voet
Een bewuste handeling uitvoeren
-> volstaat werking van 3neuronen niet
-> hoger beslissingscentrum nodig dan schakelneuronen in ruggenmerg: hersenen voeren dit uit, zodat we bewust+ vrije wil beslissingen kunnen nemen
Bewuste gewaarwording
prikkel-> zintuig-> impuls-> s.n in ruggenmerg-> impuls -> m.n in ruggenmerg -> motorisch eindplaad in spier
Schematische weg van bewuste handeling
prikkel-> huid-> s.n-> sch.n-> thalamus-> s.n in hersenschors-> m.n hersenschors-> m.n in ruggenmerg-> dijbeenspier
Je wilt penalty scoren wat gebeurt er in lichaam
1 kijk naar goal
2 s.n in ruggenmerg
3 sch. In ruggenmerg
4 thalamus
5 centrum voor zien in hersenen
6 m. hersencentra
7 m.n in ruggenmerg
8 spieren van onderbeen, voet
Je beweegt je vinger in de lucht
prikkel->oren->impuls->s.n->sch.n-> thalamus-> senschorisch in hersenschors-> m hersenschors-> m in rg-> spieren van arm/vinger
Taalstoornissen
Stotteren
-> niet vloeiend spreken (moeite hebben)
3tips
->praat rustig en op een ontspannen tempo
-> luister geduldig en geef kun tijd
-> houdt oogcc
Dyslexie
-> leesstoornis die invloed heeft op vermogen om te lezen, schrijven en spellen
Hoe geholpen
-> biedt support, volle aandacht, oefen met letters...
t gebruiker hevige ontwenningspijnen ervaart
-> weer goed gemaakt door nieuw dosis drugs: persoon is fysisch verslaafd aan drugs
Pysichisch verslaafd
-> drugs werken ook in op he Invloed van drugs
Verslavende middelen,morcotica
Pijnstillers
Pijn
-> belangrijk signaal in ons lichaam dat aangeeft dat er iets fout gaat
Endorfines
-> ons lichaam maakt stoffen aan die de pijnsignalen kunnen onderdrukken of verzachten
-> zetten zich vast op de receptoren in de synaps en verhinderen zo de overdracht van pijnimpuls
Morfine
-> 1van de meest efficinte pijnstillers
-> bestanddeel van opium opium: sap afkomstig van zaadballen van papaverplant
-> werkt als endorfine, is uiterst krachtig maar vals endorfine dat overdracht van impuls volledig onderdrukt
Geregeld gebruik van morfine of heroine
-> ontregelen de aanmaak van lichaamseigen endorfines
->drm dat genotcentrum in de hypothalamus, waardoor de persoon zich in gelukzalige roes bevindt en steeds opnieuw wil beleven
Andere pijnstillers zoals aspirine
-> werken anders, ze verminderen de afscheiding van de zenuwprikkelende stoffen die de pijn zelf veroorzaken.het zijn plaatselijke pijnstillers veroorzaken geen verslaafdheid
Alcohol
-> hangt sterk af van hvlheid
-> kleine dossisen
- werken mild en stimulerend
-> grote hvlheden
- hebben eerst kalmerend effect, daarna veroorzaken ze een roes met stoornissen in met spreken,waarnemen,motoriek en evenwicht
Wat doet alcohol
-> remt productie van verbinding die instaat voor de energievoorziening in de kleine hersenen en van een deel van de grote hersenen
Tot wat kan alcohol leiden
-> tot een energie te kort in de hersenen met de eerdergenoemde stoornissen als gevolg
Alcohol
-> niet echt fysisch verslavend
Spieren: wijzer
Gewrischkapsel
-> houdt gewricht bij elkaar-> soms ook nog door gewrichtslande
Gewrichtsmeer
-> houdt alles soepel
Gewrichten
-> we bewegen door ons gewrichten maar het gebeurt niet vanzelf we hebben spieren nodig
->je spieren zitten met pezen aan botten vast
Aanhechtingsplaats
-> plaats waar pees aan bot vastzit
Verschil tussen pees en spier
-> spier kan zich samentrekken en pees niet
2soorten spieren
Willekeurig: Dwarsgestreepte of skeletspier
Zorgen voor beweging
Kunnen bew. Wnr wij willen
Onwillekeurig: gladde spieren
Regelen werking van organen
-> hartspierweefsel: zorgt voor werking van hart
Pezen
-> hechten skeletspieren vast aan het skelet
Wnr een skeletspier samentrekt
-> schuiven de actine-en myosinedraden in elkaar in de biceps waardoor spier verkort
->wnr jeje arm beweegt
Triceps spant op
-> waardoor eiwitdraden in biceps weer uit elkaar getrokken worden en biceps opspant
-> wnr je je arm strekt
Skeletspieren
Zoals biceps en triceps
-> werken in Pasen omdat ze uit zichzelf niet kunnen ontspannen
-> kunnen enkel samentrekken om te ontspannen heeft elk skeletspier een ander spier nodig
Antagonisten
-> spieren die tegengestelde bewegingen uitvoeren
-> je vindt ze bij alle spieren die zorgen voor de beweging van ledematen
-> wnr de ene samentrekt is de andere ontspannen
-vb. Antagonistische spier: buik en rugspieren
Lijkstijfheid of rigor mortis
-> wnr iemand sterft kunnen actine en myosinedraden niet meer uit elkaar schuiven -> veroorzaakt na de dood lijkstijfheid
Skeletspieren
-> zorgen voor krachtige bewegingen hiervoor is er veel energie(glucose) nodig
Wrm veel glucose in lichaam
-> kan te veel opgeslagen worden onder vorm van glycogeen in lever en spieren
-> dit is onze reservebrandstof
Glycogeen
-> lange trein van glucosemoleculen aan elkaar
-> vorm van reservebrandstof, opgeslagen in lever en spier
Wat gebeurt er als lichaam glucose nodig heeft
->dan wordt de trein glycogeen afgebroken en komt glucose vrij in het bloed
Energie (glucose)
-> komt van verbranding van voedingsstoffen en dit vraagt veel zuurstof
Myoglobine
-> zuurstofdrager in spieren
-> 2soorten spiervezels
- rode spiervezels: bevat veel myoglobine
- witte spiervezels: bevat minder myoglobine
Is 50/50 verdeelt, aangeboren maar kan je spieren trainen
Iemand die duursport oefent en iemand die krachtsport beoefent
-> duursport: meer rode spiervezels want
- veel myoglobine bevatten dus veel zuurstof hierdoor inspanningen langer v olgehouden
- trainen van rode spiervezels zorgt niet voor toename of vergroting van spieren
bv. Marathonloper met mager benen
-> krachtsport: meer witte vezels want
- bevatten minder myoglobine dus minder zuurstof
- halen energie vergisting dus minder zuurstof
- kunnen inspanningen niet volhouden dus korte sport duur
- kunnen vergroten
bv. Sprinters die gespierd lichaam hebben
Melkzuur
-> wordt aangemaakt tijdens inspanningen door vergisting
-> is een gevalstof die normaal wordt afgeleverd naar bloed en dit wordt afgebroken in lever
Wnr komt melkzuur vrij
-> inspanningen waarbij zuurstoftekort optreedt
Melkzuur bij korte, krachtige, langdurige inspanningen
-> bij kort krachtig door witte spiervezels
-> bij langdurige dus bij actieve rode spiervezels door zuurstof te kort
Afbraak melkzuur
-> zuurstof vereist
Wrm massage/warme douche na inspanning om spier pijn te verminderen
-> verbeterd bloedcirculatie, waardoor meer zuurstof naar spieren wordt gebracht en melkzuur afgebroken door lever
Melkzuur te veel
-> stapelt zich op in spieren en krijg ja krampen
Wrm bij overbelasting van spieren stijfheid
-> omdat zeer kleine scheurtjes in je spieren ontstaan waardoor celinhoud naar buiten lekt
-> witte bloedcellen ruimen wel op maar jij voelt stijf
Hoe vermijd je blessures
-> wrm je je witte spiervezels intensief wil gaan gebruikt warm je deze best op
Hoe zorgen skeletspieren dat we bewegen
-> wnr skeletspier samentrekt schuiven actine en myosine draden in elkaar waardoor spier verkort. Deze trekt aan pesen. Hierdoor kunnen de gewrichten bewegen waardoor botten in bepaalde richting worden gestuurd
Welke deel contorleert deze soort spieren
-> bewuste of somatische deel van perifere zenuwstelsel
Gladde spieren
Komt voor in organen zoals blaas, baarmoeder, darmen en bloedvaten
Kenmerken
-> zijn oncontroleerbaar
-> werken onbewust, waardoor werking van organen regelen
-> wordt gecontroleerd door onbewuste/ vegatieve zenuwstelsel
-> bestaan uit spoelvormige cellen met celkern die centraal liggen en bevatten A en M draden
Verschil gladde spieen en dwarsgestreepte
-> eiwitdraden bij gladde spieren meer verspreid dan bij dwarsgestreepte waardoor samentrekking trager en minder krachtig is
Antagonistisch spiergroep in spijsverteringsstelsel
-> kringspieren en lengtespieren
Hoe zorgen spieren voor peristaltische beweging van darmen
-> gladde spieren trekken samen en ontspannen afwisselend van elkaar
-> kringspieren trekken zich samen achter voedselbrok waardoor voedsel wordt geduwd
Hartspierweefsel
-> dwarsgestreepte maar kan je toch niet contorleren als skeletspieren dus ze zijn onwillekeurige spieren
-> regeling ervan gbeeurt in zs via verlengde merg
Prikkel tot reactie
Muziek horen en dansen
geluid-> zintuigcel in oor-> zs, centraal en perifeer-> spieren bv. Been, biceps -> dans
Tik tegen je knie-> kniepeesflex
-> tiktegen kniepees-> zintuigcel in huid-> sensorisch n, schakel n, motorisch n->bovenste dijbeenspier -> samentrekken van dijbeenspier, onderbeen naar boven
Exocriene klieren
-> traanvocht,speeksel,zweet-> stoffen die je lichaam in exocriene klieren produceert
-> exo= uitwendig
-> of klieren met uitwendige afscheiding/ openklieren
-> stoffen komen niet in de weefsels/ bloed terecht maar daarbuiten
-> spijsverteringskanaal beschouwen we ook als buiten het lichaam
Endocriene klieren
-> veroorzaken veranderingen zoals: warmte,stressgevoel, bloeddruk omhoog, sneller ademhaling, hart klopt sneller
-> lozen hun producten rechtstreeks in bloedbaan naar binnen-> in bloed/ weefsels
-> of inwendige afscheiding/ gesloten klieren/hormonale klier
Thyroiende /schildklier
Schildklier
-> in vlindervorming en bestaat uit 2bollen die zich buiten de krottenhoofd bevinden, voorkant van hals, voor luchtpijp
Functie schildklier
-> produceert schildklierhormoon of throxine
-> dit zorgt voor metabolisme dwz make waarin voedsel <=> in warmte /energie waarin het wordt opgeslagen
Waarneembare uitdrukking metabolisme
-> ontwikkeling in groei (mentaal en sexueel)
-> nervositeit en regeling van lichaamstemperatuur
Thyroxine
-> een joodhoudend eiwit
-> te kort aan dit kan ontstaan door te weinig werkende schildklier en te weinig jodium in voeding
Hypofyse
-> daardoor wordt de schildklier aangestuurd
Jood
-> moet aanwezig zijn om hormoon te kunnen produceren
Wrm hypothyroiede die vaker in ontwikkelingslanden en door cretinisme veroorzaakt
-> door te weinig/te eenzijdig voedsel -> feutus krijgt te weinig jood en produceert weinig schildklier
Afwijkingen thyroide
Hyperthyroide
-> te veel schildklier hormonen
-> 3 sympt. Krachtsverlies, gewichtsverlies, warmte
-> meest voorkomend oorzaak: ziekte van graves
-> patienten worden geholpen met medicatie
Hypothyroide
-> schildklier maakt te weinig schildklierhormonen
-> 3sympt: vermoeidheid, hoorverlies, koudgevoel
-> : ziekte van hashimoto
-> : genesmiddelen die productie verhogen van schildklierhormoon
Struma
-> een zicht of voelbare vergroting van schildklier
Landjes van langerhans
Pancreas/ alveesklier
-> produceert alveessap wat helpt bij vertering
-> in de pancreas liggen de eilandjes van langerhans
-> gemengde endo en exoklieren
Eilandjes van langerhans
-> gespecialiseerd om het suiker geholte in bloed te regelen
-> produceren hormonen zoals insuline en glycogeen
Normale werking
Wrm we koolhydraten(suiker) innemen
-> worden deze afgebroken in kleinste eenheden ,glucose moleculen
Omzetting van glucose -> glycogeen
-> gebeurt onder invloed van insuline
Lichaam brandstof nodig -> trein afgebroken
-> deze afbraak gebeurt onder invloed van glucagon
Diabetes type 1
-> hoeveelheid glucose in de bloed is te hoog en hoeveelheid glycogeen in de lever en spieren is te laag
-> bv. Kinderen die geboren zijn met niet/slecht werkende eilandjes van langerhans en dus onvoldoende insuline wordt geproduceert
-> hoge bloedsuikerspiegel trast kleine bloedvaten aan
->suikerzieken meestal slecht genezende wonden en oogletsel
Diabetes type 2
-> wnr een ongezonde levenstijl op latere leeftijd een vorm van diabetes ontstaat waardoor de cellen ongevoelig worden voor insuline doordat er te weinig insuline wordt geproduceerd
Diabetes type 3
-> kan ontstaan doordat de hormonale huidhouding in de war is tijdens de zwangerschap.dit is zwangerschapdiabetes
Bloedsuikerspiegel bij normale mens en bij diabetisch
-> bloedsuikerspiegel van iemand die diabetisch is altijd hoger na het eten daalt bloedsuikerspiegel van een niet diabetisch persoon sneller. Bij diabetisch persoon blijft dit langer
Wrm diabetes type 1 afvallen en vaak plassen
-> om het te veel van glucose in het lichaam te verwijderen
->energie komt van verbranding -> afvallen
Symptomen diabetes type 1
-> veel dorst, moe, misselijk
Symptomen diabetes type 2
-> zwaarlijving, stoelgangsproblemen, moe zijn
2tips voorkomen diabetes type 2
-> regelmatig bewegen en gevarieerd eten
Wrm spreken we over hypo
-> hypoglecemie is te weinig glucose in bloed en is gevaarlijk want je kan flauwvallen /coma
-> helpen door suiker zoals cola...
Wrm hyper
-> hyperglycemie is te veel glucose gevaarlijk want bloeddruk kan omhoog en er kunnen wondjes ontstaan
-> best insuline inspuiten en bewegen
Hormonen deel 2
Bijnieren/ adrenalines
-> liggen als 2 kleine kapjes op de nieren
-> behalve hun ligging hebben ze niets te maken met nieren
-> bestaan uit 2 soorten weefsels schors(bin) , merg(buit)
Bijnierschors
-> produceert adrenocorticoiden
-> bv. Cortisone
Bijiermerg
-> produceert adrenalinen
-> bv. Adrenaline en noradrenaline
Croticoiden
-> regelen balans van mineralen in bloed en weefsel
-> regelen realssorpine van water door nieren
-> beinvloeden mogelijkheid van lichaam om spierwitten op te bouwen
-> beinvloeden weefselherstel na beschadiging
-> kunnen ontstekingseffechten verminderen
Corticoiden wordt gebruikt bij
-> spieropouwer
-> huidherstel -> cortisonezalf bij exceem
-> ontstekingsremmer-> soms insiting bij gewrichtsaandoeningen
Invloed van corticoiden op nieren
-> bovenstaande behandelingen gevaarlijk en uitsluiten onder medisch toeizcht mogen plaatsen
Adrenaline = anti-stress hormoon = flight of flee= sporthormoon
Maakt snel glucose vvrij uit glycogeen hierdoor
-> versnelt ademhaling
-> versnelt hartslag
-> verhoogt bloeddruk
-> verwijdt spierbloedvaten en vernouwt huidbloedvaten
-> verhogen reflex
Heeft samen met geslachtshormonen invloed op secundairegeslachtskenmerken
Stress symptomen
-> ander vorm van emotie, schrikken, angst enz daarin herkennen we kijgen, harkloppingen ,bleek
Reactie op schrik
-> zal de bijnier heel veel adrenaline uitstoten
-> dit is glucose + zuurstof voor lichaam dus energie deze energie moet ons weerbaar maken tegen stress, indien energie niet voldoende was, kan men dus sterven van schrik of soms woor uitputting van nier
Hypofyse
-> maakt veel hormonen aan onder invloed van hypothalamus
-> scheide hormonen af die andere hormonale klieren beinvloeden waaronder schild en geslachtsklieren
1bonus vraag arabaische werld
Groeihormoon
-> zorgt voor fysieke groei
-> bij te lage productie ontstaan dwergen: geestelijk gezond
Acromegalie
->het opnieuw aangroeien van kraakbeen=> groter hand, neus, oor, jukboog en kaakboog
Schildklierstimulerend hormoon ssh/tsh
-> zorgt ervoor dat schildklier thyroxine produceert
->hypofyse oefent dus een stimulerend werking uit op de thyroide via ssh, terwijl thyroxine een remmend werking uitoefent op de hypofyse
-> er ontstaat evenwicht waardoor vermeiden wordt dat er teveel dan 1 hormoon geproduceerd wordt
Follikel stimulerendhormoon fsh
-> zorgt voor reiping van eicel op zaadcel
Wat gebeurt er bij stress
-> hypothalamus produceert in de hersenen een stof die de hypofyse stimuleert om acth hormoon aan te maken dat komt vervolgens in onze bloedbanen terecht en zet de bijnieren aan om van strsshormoon cortisol te produceren
Wrm cortisol belangrijk bij stress
-> is belangrijk voor de productie van bloedsuikers wat ons energie geeft om adequaat te reageren op stress, vooral als de uitdaging lang duurt
Wnr de stress lang duurt
-> blijft de waarde van cortisol te hoog waardoor gezondheidklachten kunnen optreden zoals slecht slapen, overgewicht, uitputting en darmklachten
Overgewicht-> cortisol stimuleert aanmaak van insuline
Belangrijk dat je cortisolproductie onder controle houdt door te ontstressen bv.sporten,bewegen , ...
Voorbeeld je hormonale klier beinvloedt andere
-> hypofyse beinvloedt schilklier positief via ssh, thyroxine heeft een negatieve werking (remmend) op hypofyse
Dezonde stress
-> adrenaline, zorgt voor extra energie onder vorm van glucose
Geslachtsklieren
Testes/teelbal
Wat produceren mannelijke geslachtsklieren
-> spermacellen (openklier) , hormonen (gesloten klier)
Mannelijk geslachtshormonen
-> testes
-> verzorgen de secundaire mannelijke geslachtskenmerken dit zijn : brede schouders, borsthaar..
-> en vanaf pruberteit de primaire geslachtshormonen: productie van zaadcel
Fsh
-> geproduceerd door hypofyse, stimuleert de aanmaak en de rijping van zaadcellen
-> zorgt samen met andere hormonen voor aanmaak van testesteron
Hormonale regeling bij man
Ovaria of eierstok
-> eicellen, hormonen: oestrogeen en progesteronen
Oestrogeen
->gevormd door rijpend eicel
-> zorgen voor aangroei van baarmoederslijmvlies als er nieuwe folikel ontstaat
-> zorgen voor secundaire vrouwelijke kenmerken: brede heupen,...
-> remmen hypofyse
Menstruatie
-> voor elk nieuwe follikel moet baarmoederslijmvlies opnieuw gebouwd worden, vermits het met elke niet bevrucht eicel wordt uitgestoten
Progesteron
-> gevormd na ovulatie(eiersprong)
-> zorgen voor in werking treden van baarmoederslijmvlies
->zorgen voor in stand houden van slijmvlies en zwangerschap
Eiersprong
-> wanneer de eicel vrijkomt in de eileider ontstaat een wonde dat zich vult met geelachtig vocht= gele lichaam
Gele lichaam
-> zorgt voor productie van progesteron
Zwangerschapstest
-> concentraties van geslachtshormonen hoger dan normaal, als je zwanger bent
Hormonale regeling bij vrouw
Aangeleerd gedrag
-> gedrag die je gedurende leven ontwikkeld ten gevolge van een keerproces
Aangeboren gedrag
-> vertoon je vanaf je geboorte
Vormen van aangeleerd gedrag
Gewenning
Niet meer reageren op prikkels die steeds aangeboden wordt
-> tikken op slak-> gaat in huis maar na 10 keer gewoon worden
-> wonen naast autosnelweg-> na tijdje gewend aan geluid
Inprenting
Jong dier leert gedrag van ouderfiguur en imiteert
-> babys leren 1ste dagen moeders
-> jonge zangvogels leren zang van hun soort
Klassiek conditioneren
Dier leert iets te doen als een reactie op een prikkel
-> dicht klappen van boeken als de bel gaat
-> telefoon opnemen al het belt
Operant conditioneren
Iets doen om beloond te worden /gestraft
-> hond leert apporteren
-> vogel eet rups met slecht smaak-> volgende keer niet
Imitatie
Nadoen, dier ziet handeling van ander en voert ook uit na loop van tijd is voordoen niet nodig
-> kinderen leren schrijven
-> mama kruipt naast u om te laten leren
Inzicht
Organisme lost probleem op of begrijpt een situatie
-> moederaap stuurt man om banaan uit buit te halen
-> kraai bemachtigt voedsel
Latent leren
Leren vanzelf, geen beloning/resultaat
-> spreken, vangen van prooi,.. . De oefenexamen moet geschreven zijn in de Nederlandse taal. Onderin staan de antwoorden. Het aantal vragen dat het oefenexamen moet bevatten is onbeperkt.
Stel een studievraag en wij proberen hem zo goed mogelijk te beantwoorden.
Stel een vraagStel een studievraag en wij proberen hem zo goed mogelijk te beantwoorden.
Stel een vraag