Studiebot antwoord

Vraag gesteld door: frandebaillie - 2 maanden geleden

Maak een oefenexamen van de volgende tekst: (meerkeuzevragen)

3.3
SEKSUELE ASPECTEN BIJ DE VROUWELIJKE VOORTPLANTING
De eerste tekenen van seksuele opwinding bij vrouwen zijn het gevolg van vasocongestie via parasympatische impulsen.
Als gevolg hiervan zal de wand van de vagina bevochtigen (ondanks het ontbreken van echte klieren, maar door het sijpelen
van vocht doorheen de capillairwand via transsudatie), vorming van slijm via klieren ter hoogte van de vulva, erectie van
de clitoris, vasocongestie van de schaamlippen en relaxatie van de vaginale gladde spiercellen. Door vasocongestie zullen
ook de borsten opzwellen en de tepels harder worden. Bij een effectieve blijvende seksuele excitatie kan een orgasme
optreden met ritmische contracties van de vagina, uterus en perineale spieren.
3.4
DE EMBRYONALE EN FOETALE ONTWIKKELING
Tot de tweede maand spreekt men van een embryo, later van een foetus. Embryo en foetus zijn omgeven door
beschermende membranen: het amnionvlies en het chorionvlies. Het amnionvlies secreteert het amnionvocht, een filtraat
van het bloed van de moeder. Dit vocht omgeeft de foetus en heeft beschermende functies als schokdemper en als
108
temperatuurbuffer. Het vocht belet ook dat de huid van de foetus aan de omgevende weefsels vastkleeft. Juist vr de
geboorte scheurt het amnionvlies ("water breekt").
Het amnionvocht bevat embryonale cellen. Op deze cellen kan prenataal onderzoek gebeuren naar genetische afwijkingen
bv. na een afwijkende Niet Invasieve Prenatale Test (NIPT). Een vruchtwaterpunctie vereist een amniocentese: het
puncteren van amnionvocht. Dit dient in goed gecontroleerde omstandigheden te gebeuren om schade aan de foetus te
vermijden en het risico op miskraam (door infectie, bloeding of vruchtwaterverlies) minimaal te houden. Tijdens de
zwangerschap komt er door het afsterven van placentale cellen een kleine hoeveelheid DNA van de baby terecht in het
bloed van de moeder. Hierdoor kan men vanaf de 10de zwangerschapsweek (terugbetaald vanaf de 12e week) via een
eenvoudige bloedafname screenen op het risico voor trisomie 13, 18 en 21 (syndroom van Down), alsook kan men hiermee
het geslacht van de baby bepalen (NIPT of Niet Invasieve Prenatale Test).
Voeding van de groeiende foetus gebeurt via de placenta (moederkoek), die zich ontwikkelt vanuit het chorionvlies en uit
het endometrium van de moeder. De placenta is sterk doorbloed. Zuurstof en voedingsstoffen diffunderen ter hoogte van
de placenta vanuit het maternaal bloed naar het foetaal bloed. Het omgekeerde gebeurt met CO2 en met andere
afvalproducten geproduceerd door de foetus. Er is een nauw contact tussen het maternaal en foetaal bloed, maar er is
geen rechtstreeks contact. De twee circulaties zijn gescheiden door een barrire. Deze barrire beschermt de foetus tegen
de meeste micro-organismen (maar bv. niet tegen het HIV of het hepatitis B virus).
Verschillende geneesmiddelen kunnen doorheen de placenta diffunderen. Dit kan resulteren in rechtstreekse verstoring
van de ontwikkeling van de foetus (= teratogeen effect). Meestal resulteert dit in een afwezigheid of verkeerde aanleg van
organen (bv. thalidomide, Softenon, resulteerde in agenese van ledematen: kinderen werden geboren zonder armen of
benen). Teratogeniciteit is vooral een probleem tijdens het eerste en tweede trimester van de zwangerschap, omdat dan
de organen aangelegd worden. Gezien valproaat (cf. Pathofysiologie I) en orale retinoden (cf. Pathofysiologie II) het risico
op foetale misvormingen vergroten tot 10% en 30% respectievelijk (terwijl het basisrisico 2-3% bedraagt in de algemene
bevolking), is er een absolute contra-indicatie voor het gebruik van deze middelen gedurende de hele zwangerschap (tenzij
er geen alternatieve behandeling is voor valproaat en een groot risico bestaat voor de moeder op status epilepticus) en
voor orale retinoden ook tijdens de borstvoedingsperiode. Tijdens het derde trimester is vooral het gebruik van aspirine
en NSAIDs tegenaangewezen, omdat dit kan resulteren in een vroegtijdige sluiting van de ductus arteriosus van Botalli (=
verbinding tussen de longcirculatie en de systeemcirculatie bij het kind). Naast een direct teratogeen effect kunnen
geneesmiddelen ook de normale fysiologische mechanismen van het kind verstoren na de geboorte (bv. babys van
moeders die hoge dosissen corticosteroden nemen, vertonen soms een bijnierinsufficintie na de geboorte). Vandaar dat
het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap steeds met grote voorzichtigheid dient te gebeuren. Ook alcohol
en nicotine moeten absoluut vermeden worden tijdens de zwangerschap, omdat ze ernstige teratogene effecten kunnen
hebben en groeiachterstand in de hand werken.
De foetus is verbonden met de placenta via de navelstreng, waarin bloedvaten aanwezig zijn. Bij de geboorte wordt de
navelstreng doorgeknipt (de navel is het litteken). Na de geboorte komt de placenta los van de uteruswand. De placenta
vormt samen met de navelstreng de nageboorte. De placenta speelt ook een rol bij het in stand houden van de
zwangerschap door het produceren van hCG, oestrogenen en progesteron.
109
3.5
INVLOED VAN ZWANGERSCHAP OP DE MOEDER
3.5.1
Anatomische veranderingen
De vrouwelijke geslachtsorganen worden meer en meer gevasculariseerd en zijn sterk gevuld met bloed, waardoor de
vagina een purpere tint krijgt (Chadwick teken). De borsten vullen sterk met bloed en zijn gezwollen. De areolae
verdonkeren. De graad van uitzetting van de uterus is opmerkelijk. Deze groeit sneller dan de foetus, gezien de placenta
na 4 maanden al volledig gevormd is. De uterus hypertrofieert en het amnionvocht neemt snel in volume toe. Na 4
maanden is de ruimte in de pelvis al volledig ingenomen. Als de zwangerschap verdergaat, drukt de uterus hoger in de
abdominale ruimte. Door de vulling van de abdominale ruimte drukken de bovenste organen op het diafragma, waardoor
de ribben naar buiten worden geduwd en de thorax wijder opengaat.
Door de toegenomen massa in het voorste deel van de abdominale ruimte ontstaat lordose en rugpijn. Onder invloed van
het relaxine, dat de ligamenten in de pelvis en de symfyse relaxeert en soepeler maakt, verandert de manier van stappen
en wordt de passage van de baby doorheen de vagina bij de geboorte gemakkelijker.
Tijdens een zwangerschap wordt een vrouw gemiddeld ongeveer 12 kg zwaarder (groei placenta en foetus, groei van
vrouwelijke geslachtsorganen, toegenomen bloedvolume). Kwaliteitsvolle voeding met alle bouwstoffen (voornamelijk
protenen, ijzer, calcium) is noodzakelijk. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitaminen waarbij voornamelijk
foliumzuur de aandacht verdient, reduceren het risico op ontwikkeling van babys met neuronale afwijkingen zoals
anencefalie (verminderde ontwikkeling van de hersenen, meestal afwezigheid van de grote hersenen) en spina bifida
(open rug door gespleten wervels). Voor de primaire preventie van neuraalbuisdefecten dient foliumzuur ingenomen te
worden vanaf 8 weken vr de conceptie tot en met de 2de tot 3de maand van de zwangerschap. Anderzijds wordt de
aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vetoplosbare vitaminen (bv. A) beter niet sterk overschreden en vereist de groei van
de foetus geen overdreven inname van calorien.
3.5.2
Metabole veranderingen
De groeiende placenta secreteert stijgende hoeveelheden humaan placentaal lactogeen (hPL), ook humaan chorion
somatomammotropine (hCS) genoemd. Dit stimuleert de lactatie samen met de oestrogenen en het progesteron. hPL
bevordert ook de groei van de foetus en oefent een glucose-sparende invloed uit bij de moeder. De cellen van de moeder
metaboliseren meer vetzuren en minder glucose dan gewoonlijk, zodat glucose uitgespaard wordt, die dan door de foetus
gebruikt kan worden. De placenta secreteert ook humaan chorion thyrotropine (hCT), dat sterk lijkt op het thyrod
stimulerend hormoon (TSH) uit de hypofyse. Het stimuleert het metabolisme bij de zwangere vrouw gedurende de ganse
zwangerschap. Daarnaast is de structuur van hCG (humaan chorion gonadotropine) analoog aan deze van TSH, waardoor
er ook een toename van schildklierhormoon bij de moeder optreedt. Deze toegenomen fysiologische nood aan
schildhormoon verklaart ook waarom bij patinten met hypothyrodie die zwanger worden, de dosis van hun
substitutietherapie verhoogd moet worden. Aangezien de spiegels van het parathormoon en vitamine D verhoogd zijn,
hebben vrouwen een neiging tot positieve calciumbalans tijdens de zwangerschap. Dit verzekert de aanwezigheid van
voldoende calcium voor het mineraliseren van de beenderen van de foetus.
110
3.5.3
Fysiologische veranderingen
3.5.3.1
Gastro-intestinaal systeem
Vele vrouwen hebben braakneigingen in de ochtend gedurende de eerste maanden. Dit duurt tot het organisme aangepast
is aan de verhoogde concentraties van progesteron en oestrogenen. Maagreflux komt dikwijls voor door vervorming van
de oesofagus, omdat de maag naar boven gedrukt wordt door de groeiende foetus. Ook constipatie komt dikwijls voor,
omdat de motiliteit in het gastro-intestinaal systeem vermindert tijdens de zwangerschap.
3.5.3.2
Urinewegen
De nieren vormen meer urine tijdens de zwangerschap, omdat meer afvalproducten geproduceerd worden. Omdat de
groeiende foetus de blaas samendrukt, ontstaat frequenter de drang tot urineren.
3.5.3.3
Luchtwegen
Dikwijls versnelt de ademhaling, waardoor hyperventilatie kan optreden. Dit is enerzijds het gevolg van de verhoogde
ademhalingsdrive door de toegenomen zuurstofconsumptie. Anderzijds is er ook opnieuw mechanische hinder door de
vergrote baarmoeder (cf. Pathofysiologie III). Op het einde van de zwangerschap kan dyspnoe voorkomen.
3.5.3.4
Bloedsomloop
De meest drastische veranderingen gebeuren in de bloedsomloop. De totale hoeveelheid bloed neemt toe door een
toename van zowel het aantal bloedcellen als van het plasma. Dit is nodig om aan de additionele behoeften van de foetus
te voldoen. De toename in bloedvolume is ook nuttig als bescherming tegen bloedverlies tijdens de geboorte. Het
hartdebiet verhoogt met 20 tot 40 procent in verschillende stadia van de zwangerschap. Omdat de uterus drukt op de
bloedvaten in het bekken, vermindert de veneuze terugkeer vanuit de onderste ledematen naar het hart. Dit verhoogt het
risico op de vorming van varices (spataders).
3.5.3.5
Huid
Sommige vrouwen ontwikkelen een verhoogde pigmentatie ter hoogte van het aangezicht (neus en kaken), waarbij men
dan spreekt van een zogenaamd zwangerschapsmasker. Daarnaast is er vaak sprake van het ontstaan van
zwangerschapsstriemen (striae). Ze treden op door het scheuren van de elastische vezels van de huid en zijn initieel
blauwrood, maar verbleken uiteindelijk wel. Ze ontstaan voornamelijk door mechanische uitrekking op plaatsen die snel
moeten oprekken tijdens de zwangerschap (buik en billen) en onder invloed van oestrogeen en relaxine.
111
3.5.4
Pathofysiologie tijdens de zwangerschap
3.5.4.1
Hyperemesis gravidarum
Ochtendmisselijkheid en braken komt voor bij ongeveer de helft van de zwangere vrouwen. De klachten beginnen meestal
voor de 9de zwangerschapsweek en verdwijnen ook doorgaans spontaan na 4 maanden. Aangezien geneesmiddelen zoveel
mogelijk afgeraden worden tijdens de zwangerschap, wordt in de eerste plaats geadviseerd om voldoende rust te nemen,
water te drinken en regelmatig kleine hoeveelheden licht verteerbaar voedsel te eten. Bij overmatig braken als gevolg van
een zwangerschap spreekt men van hyperemesis gravidarum. Op heden is de etiologie hieromtrent nog onbekend, maar
mogelijks speelt een verhoogd hCG een rol, wat verklaart dat er een hoger risico is bij meerlingzwangerschappen. Als
gevolg van excessief braken kunnen gewichtsdaling, dehydratie alsook vitamine- en elektrolytstoornissen optreden. In
sommige gevallen is hospitalisatie noodzakelijk voor de toediening van intraveneus vocht en anti-emetica.
3.5.4.2
(Pre-)eclampsie
Tijdens een normale zwangerschap daalt de bloeddruk van de moeder onder andere als gevolg van een veralgemeende
vasodilatatie. Bij patinten met een vooraf bestaande hoge bloeddruk of hypertensie voor conceptie, zal deze tijdens en
ook na de zwangerschap gewoon blijven bestaan. Zwangerschap leidt echter soms tot een verhoogde bloeddruk of
zwangerschapsgenduceerde hypertensie (ongeveer 10% van de zwangerschappen). De meest gekende oorzaak van
zwangerschapshypertensie is pre-eclampsie, een systeemaandoening gekarakteriseerd door een plotse hypertensie, grote
hoeveelheden eiwitten in de urine (protenurie), veralgemeend oedeem, neurologische aantasting met hoofdpijn en
visusstoornissen, alsook groeiachterstand van de foetus. De klachten treden typisch op na 20 weken zwangerschap en
meestal bij een eerste zwangerschap. Pre-eclampsie wordt soms in verband gebracht met een auto-immuun of allergische
reactie als gevolg van de aanwezigheid van de foetus, waarbij het endotheel van de bloedvaten in verschillende
orgaansystemen gaat hypertrofiren met vasoconstrictie tot gevolg. Uiteindelijk kan dit leiden tot stuipen en coma,
waarbij men dan spreekt over eclampsie. Het is niet helemaal duidelijk wat de echte uitlokkende factoren zijn, maar het is
duidelijk dat er een verband is met de foetus. De enige therapie is dan ook een snelle bevalling. Er moet echter rekening
gehouden worden met de duur van de zwangerschap, waarbij men een afweging maakt op basis van maternale en foetale
factoren.
3.5.4.3
Diabetes gravidarum
Zwangerschapsdiabetes of diabetes gravidarum is elke vorm van glucose-intolerantie die ontstaat of voor het eerst
ontdekt wordt tijdens de zwangerschap. Doorheen een normale zwangerschap zal immers de insulineresistentie toenemen
door de werking van verschillende placentaire hormonen. De insulinebehoefte neemt dus toe en zal het grootst zijn tijdens
het derde trimester. In normale omstandigheden zal de pancreas hierop reageren met een verhoogde insulineproductie.
Bij een voorafbestaande disfunctie van de cellen zal de pancreas er niet in slagen om de insulinesecretie op te drijven
met hyperglycemie tot gevolg, die voor het eerst tot uiting zal komen tijdens de zwangerschap.
112
Een eerste screening voor diabetes vindt reeds plaats tijdens het eerste trimester door middel van een glycemiebepaling.
De specifieke screening voor zwangerschapsdiabetes zal dan gebeuren rond 24 weken met behulp van een glucose
challenge test (GCT) waarbij de patinte niet nuchter hoeft te zijn om een suikerdrankje (50 gram) te drinken. Na n uur
wordt dan de glycemie bepaald en als deze te hoog is, wordt een tweede test, namelijk de orale glucose tolerantietest
(OGTT) uitgevoerd om de diagnose van zwangerschapsdiabetes met zekerheid te stellen. Hierbij wordt de glycemie bepaald
voor de zwangere vrouw een vaste hoeveelheid glucose nuchter (75 gram) drinkt, alsook 1 uur en 2 uur erna.
Na diagnose zal men een goede glycemiecontrole nastreven door een combinatie van dieet en lichaamsbeweging of indien
dit niet volstaat met behulp van insuline injecties. Net zoals bij diabetes patinten die zwanger worden, heeft
zwangerschapsdiabetes een aantal gevolgen voor de zwangerschap en de foetus. Er bestaat immers een verhoogd risico
op (pre)-eclampsie en keizersnede. Daarnaast kan de foetus ook groter zijn dan normaal (macrosomie). In tegenstelling
tot glucose passeert maternaal insuline niet doorheen de placentaire barrire. In geval van hyperglycemie zal de
toegenomen hoeveelheid glucose bij de foetus leiden tot een toename van het foetaal insuline dat belangrijke
groeibevorderende eigenschappen heeft. Omwille van het voorkomen van macrosomie (= een baby met een hoog
geboortegewicht) en daaraan gekoppelde mogelijke complicaties tijdens de bevalling, wordt de bevalling bij diabetes
patinten die zwanger zijn of zwangere vrouwen die zwangerschapsdiabetes ontwikkelen, vroegtijdig ingeleid.
Meer dan de helft van de zwangere vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben doorgemaakt, ontwikkelt binnen de 5
10 jaar diabetes type 2. Dit wordt verklaard door de tijdens de zwangerschap ontdekte, voorafbestaande -cel dysfunctie.
Vandaar dat na de zwangerschap een jaarlijkse controle bij de huisarts aangewezen is, alsook een aangepaste levensstijl
met gezonde voeding, voldoende lichaamsbeweging en een goed gewicht. . De oefenexamen moet geschreven zijn in de Nederlandse taal. Onderin staan de antwoorden. Het aantal vragen dat het oefenexamen moet bevatten is 30.

Antwoord rapporteren