Capita Selecta: Kinderen en Jongeren LES 3

Uitgebreide samenvatting
Alle slides zijn erin verwerkt, alsook uitgebreide notities van de lessen.

Preview samenvatting (3 van de 24 pagina's)

Capita Selecta: Kinderen en jongeren Lesbeurt 3 Caput: eetpathologie (vervolg) Inhoudsopgave 1.1.1 Organisch en intrapersoonlijk niveau .............................................................................................. 3 1.1.2 Interpersoonlijk niveau ................................................................................................................... 4 1.1.3 Hogere orde niveau ......................................................................................................................... 5 3.1.1 Eetdagboek .................................................................................................................................... 10 3.1.2 Voorbeeld eetdagboek .................................................................................................................. 11 3.1.3 Child Feeding Questionnaire (CFQ; JANSEN 2007) ........................................................................ 11 3.2.1 Schaal Ouderlijk Gedrag (SOG; VAN LEEUWEN, 2002) .................................................................. 12 3.2.2 Nijmeegse Ouderlijke Stress Index-(korte versie) (NOSI-K; DE BROCK, VERMULST, GERRIS & ABIDIN, 1992) ................................................................................................................................................ 13 4.1.1 Eetdagboek .................................................................................................................................... 15 4.1.2 Voorbeeld eetdagboek .................................................................................................................. 15 5.2.1 EDI-3: subschalen .......................................................................................................................... 19 Leerdoelen - Aan het einde van de les kent de student de risicofactoren en beschermende factoren voor eetproblemen/stoornissen bij adolescenten en kan deze uitleggen en actief herkennen in een casus. - Aan het einde van de les kent de student het transdiagnostisch model voor eetstoornissen en kan dit stap per stap uitleggen. - Aan het einde van de les kent de student diagnostische instrumenten die kunnen ingezet worden bij het detecteren van voedings- en eetproblemen + geassocieerde factoren bij kinderen (gebruik bijlage brochure PDC toegelaten). - Aan het einde van de les kent de student diagnostische instrumenten die kunnen ingezet worden bij het detecteren van eetproblemen en –stoornissen + geassocieerde factoren bij adolescenten (gebruik bijlage brochure PDC toegelaten). o De instrumenten die vandaag besproken worden maar niet in de brochure staan: naam kennen (afkorting is voldoende), meetpretentie: hetgeen wat de vragenlijst meet, kennen, leeftijdsbereik kennen. o De instrumenten die besproken worden tijdens de les en ook in de brochure staan, dienen niet geleerd te worden, want de brochure wordt tijdens het examen meegegeven. - Aan het einde van de les kan de student zinvol reflecteren en argumenteren over hoe een testbatterij samen te stellen en waarom, toegepast op een casus waarbij eetpathologie aan bod komt. 1. Etiologie eetstoornissen: risicofactoren en beschermende factoren 1.1 Risicofactoren Deze risicofactoren1 betreffen de klassieke eetstoornissen (AN, BN, BED en niet gespecifieerde stoornissen) 1.1.1 Organisch en intrapersoonlijk niveau - Geslacht en leeftijd o Geslacht: vaker voorkomend bij vrouwen.  Hoe? Stukje hormonaal, bij het opgroeien, gemiddeld genomen, iets gevoeliger zijn voor opmerkingen van de buitenwereld, ook autonomie en controle willen houden is bij meisjes sterker aanwezig. - Seksuele geaardheid o Mensen met een homoseksuele geaardheid lopen iets meer risico om een eetstoornis te ontwikkelen. Men weet niet 100% waarom, maar de identiteitsvragen, die homoseksuele sowieso al sterker hebben, maken dat ze meer risico hebben. (wat wil ik, hoe kijk ik naar mezelf, hoe vind ik mijn lichaam) - Lage zelfwaardering - Lichaamsontevredenheid: te realistisch? o Cliënten met een eetstoornis hebben heel vaak een vertekend lichaamsbeeld, per definitie. Dit is eigenlijk voortgekomen uit een onderzoek van Anita Jansen, Maastricht. Zij hebben een hele groep van adolescente meisjes de EDI afgenomen. (eating disorders inventory). Waarom? Ze zijn die doelgroep gaan onderverdelen in twee subgroepen. Namelijk diegene die hoog scoren op de EDI, en diegene die laag scoren op de EDI. Diegene die hoog scoren op de EDI vertonen bepaalde symptomen van eetpathologie. Zij gaat bij al die deelnemers (van beide subgroepen) vragen om een inschatting maken hoe aantrekkelijk men zichzelf vindt. (10-punten schaal). Anita had ook een jury en ze liet foto’s van de deelnemers zien aan die jury en die jury moest die foto’s ook scoren op aantrekkelijkheid. Op dat moment heb je in het onderzoek 2 groepen: de zelfbeoordeling en de beoordeling - 1 Voor het examen: 4 actief kunnen benoemen per hoofdcategorie, alle risicofactoren herkennen in een casus. 1 van die 4 moet je sowieso kennen: “lichaamsontevredenheid: realistisch?” van een ander. Wat blijkt dat bij meisjes die geen eetpathologie symptomen hebben, dus diegene die laag scoorden op de EDI, die hun zelfbeoordeling significant hoger lag, dan de beoordeling door de jury. Bij de meisjes die hoog scoorde op de EDI, zagen ze een ander patroon, zij scoorden zichzelf gelijk als de beoordeling van de jury. M.a.w. toonde Anita aan, dat meisjes die niet gevoelig zijn voor eetpathologie eigenlijk een beetje een roze bril dragen, die het zelfbeeld beschermt. - (Maladaptief) perfectionisme - Impulsiviteit o Vooral bij BN en BEN - Overmatige nood aan controle - Overgewicht (risico voor lijngedrag en lichaamsontevredenheid) - Lijngedrag o 8 keer hoger risico om toch een eetstoornis te ontwikkelen - Genetische kwetsbaarheid o Men heeft ondervonden dat bij AN toch wel kleine genetische kenmerken zitten. Als je dat gen hebt met dat kenmerk, dan heb je een hogere risico om AN te krijgen. - Piekeren/rumineren - Alexithymie o = gevoelsarmoede, moeilijk contact krijgen met je eigen emoties. Meisjes en jongens met een eetpathologie die vinden het soms heel moeilijk om hun eigen gevoelens, concreet te gaan benoemen, concreet te gaan doorleven, er is een algemeen negatief gevoel, ook gevoelens van verzadiging zijn moeilijk te detecteren door die mensen zelf. - Angst om volwassen te worden  controle 1.1.2 Interpersoonlijk niveau - Alles wat te maken heeft met modelling valt hieronder. Iemand hebben in jouw omgeving dat zelf worstelt met een eetstoornis, die zelf het vaak heeft over het uiterlijk, die zelf modelgedrag stelt op vlak van eten, waardoor jij ook natuurlijk die gewoontes ziet. (Ouders, vriendinnen, …) - Seksueel en/of fysiek misbruik - Eetproblemen of verslaving in directe omgeving - Kritische opmerkingen - Depressie bij ouders - Eenzaamheid - (ontevredenheid over) gewicht van ouders + gestoord eetgedrag ouders - Opvoedingsstijl rond eten (verplichten/ te restrictief) - ‘Trucs’ in de nabije omgeving: instandhouding o Bij meisjes die in opname zijn, weten we dat er soms trucs uitgewisseld worden. Zoals ga nog heel veel water drinken vooraleer ze op de weegschaal moeten staan, het verstoppen van eten onder ander eten. Dit is wel iets waar we alert op moeten zijn, want dat kan de genezing bemoeilijken. - Pro-Ana websites en sociale media o Sites waar men destructief wordt aangemoedigd hoe je je stoornis moet onderhouden. o Als je dan werkt met iemand die een eetpathologie heeft, is het belangrijk het gebruik van sociale media te bevragen, als ook hun gebruik van dergelijke websites. - Bepaalde sporten o Bv. Ballet voor meisjes o Bv. Voor mannen alles wat met bodybuilding te maken heeft. 1.1.3 Hogere orde niveau - Slankheidsideaal - Vooroordelen o Impliciet, testjes veel trager ingevuld en meer fouten als de woorden ‘slim en dik’ bij elkaar worden gezet. - Blootstelling aan ultraslanke modellen (media) 1.2 Beschermende factoren2 - Beoefenen van sport o Niet excessief, positief bezig zijn met het lichaam, gezondheid nastreven is wel een goede zaak. - Hoge zelfwaardering o Buffert de eventuele negatieve perceptie over het lichaam dat aanwezig kan zijn. - Optimistische levensvisie - Goed schools presteren - Goede ouder-kindrelatie - Een ‘talent’ hebben o Als je ergens goed in bent, dan geeft dat vaak een positieve boost’, die iets negatiever kan gaan counteren. - … 2 2 actief kennen. NB: het is eigenlijk de associatie tussen uiterlijk en gewicht dat we niet willen, maar de associatie tussen gezondheid en gewicht dat we liever wel hebben. 2. Etiologie eetstoornissen: theoretische modellen - Niet 1 model dat alles verklaart (multifactorieel, multiple determinanten en risicofactoren die met elkaar in interactie gaan) - Verschillende etiologische modellen: o Dietary Restraint Theorie (Fairburn & Wilson, 1993) o Interpersoonlijk kwetsbaarheidsmodel (Wilfley et al., 1997) o ‘Escape of awareness’ theorie (Heatherton & Baumeister, 1992) o Dual pathway model (Stice et al., 2001) o Transdiagnostisch model voor eetstoornissen (Fairburn, Cooper & Shafran, 2003)  We gaan ons hier focussen op enkel het transdiagnostisch model. Het heeft de andere modellen geïncorporeerd.  We kiezen ook dit model omdat dit basis gaat zijn voor het protocol voor de behandeling van BN, wat we in de volgende lesbeurt gaan bespreken. o … - Trans diagnostisch, waarom deze term? o Omdat dat voor AN, BN en BEN opgaat, het is toepasbaar voor de 3 klassieke eetstoornissen. - Er zijn 3 ingangswegen om heel het proces te activeren. Lage zelfwaardering Interpersoonlijke Moeite om met emoties om te gaan moeilijkheden Heel veel van de meisjes met een eetstoornis hebben een lage Bij velen van onze cliënten zien we Daarnet hebben we al gesproken over zelfwaardering. Dit staat sterk in contrast met het sterk mal adaptief dat ze het sociaal niet gemakkelijk alexythemie, waar men geen voeling heeft perfectionisme dat ze hebben. Dat kan een vicieuze cirkel worden. vinden. Zowel in de thuissituatie, met emoties. Bij de meeste onder ons, - Bv. Ik kan me echt slecht voelen over mezelf, ik ben niets waard, al de vriendenkring, als beide. Er wanneer men zware emoties voelt, slaagt maar ik moet het heel goed doen. zijn regelmatig conflicten, dat op de maag. Men gaat daardoor minder Hoe groter het contrast tussen hoe je je voelt over jezelf, en hoe je vindt waardoor die persoon het echt niet eten. Voor sommigen gaat dat net dat je zou moeten zijn, hoe sterker dat dat gaat doorwegen op je gemakkelijk heeft om andersom, die gaan net meer eetlust zelfbeleving. interpersoonlijke relaties aan te krijgen, een soort van drang om te eten. - Die sterke eisen van hoe je moet zijn, vertaalt zich ook naar hoe je gaan, om zich veilig te hechten  We volgen hier het pad van wat we er moet uitzien. Dit betekent dan, laag gewicht, niet te veel eten, … met anderen. Als dat gebeurt kan ‘emotioneel eten’ noemen. Deze twee componenten (kader) gaat een disfunctioneel schema worden dat ook een heel schema gaan - Het niet kunnen omgaan met emoties van zelfevaluatie. tekenen. kan dus leiden tot eetbuien, waarbij - Schema = een soort manier om naar de wereld te gaan kijken. Dit je eigenlijk die controle verliest door schema wordt heel sterk beïnvloed door wat je in je opvoeding hebt Het gaat niet goed in de omgeving de emoties die de bovenhand nemen meegemaakt. En het heeft ook vaak een bias of een vertekening met en dat gaat maken dat men en die emoties worden dan hoe dat je nieuwe informatie opneemt. controle wil krijgen en die controle gecompenseerd door te eten. Men o Bv. Stel dat ik doorheen mijn opgroeien het idee heb kan dan soms gevonden worden in gaat daar te ver in en een eetbui gaat gekregen dat ik niets waard ben, en ik mag hier helemaal niet eetgedrag, dat zich op zijn beurt ontstaan. zijn, dan gaat dat schema ervoor zorgen dat ik voornamelijk vertaalt naar het lichaam en heel ga letten op de informatie die dat bevestigt. Vooral dus gaan de cyclus is weer ingezet. letten op negatieve feedback, en dan mag er nog 1000 keer positieve feedback gegeven worden, je zal alleen het We zien vaak bij BED terugkomen dat er negatieve horen. Wanneer dit schema dan geactiveerd wordt, geen compensatie is erna en dan is het vaak wil men zeer extreem gaan diëten, of andere gewicht via het pad van emotioneel eten dat men die controlerende maatregelen gaan toepassen. Zowel het geval eetbuien gaat ontwikkelen. bij BN als bij AN. Bij beide pathologieën ziet dat erachter. 1. Wanneer zo een laag gewicht krijgen, dus het strikt diëten lukt (wat bij sommige meisjes ook het geval is), dan gaan ze eigenlijk een ‘starvation syndrome’ hebben. (en dan volgen we de weg van AN). o Eens dat men sterk uitgehongerd geraakt, dan verliest men heel veel interesse in de omgeving, dan gaat men heel vaak een zwaar gemoed hebben, concentratie daalt, de koudsheidsklachten ontstaan ook, energie gaat naar beneden. 2. In het andere geval (dus de weg van BN) lukt dat niet, dat diëten of laag gewicht krijgen. Dan gaan er eetbuien ontstaan. Er zijn 3 redenen die verklaren waarom dat strikt diëten eetbuien in de hand kan werken. o Volgende les worden die besproken. Ingekorte versie TDM-BN (enkel voor BN) 3. Diagnostiek van eet -en voedingsproblemen bij kinderen - Multidisciplinair (arts, psycholoog, diëtist) - Vaststellen lengte/ gewicht kind (arts), bloedonderzoek  Inschatten risico/opvolging - Diagnostisch proces: Wat is er aan de hand en waarom? o 1. Eet/voeding- probleem specifiek o 2. Geassocieerde processen/problemen - Multi-method multi-informant 3.1 Eet (of voeding)- probleem specifiek - Ontwikkelingsgebonden gedrag (normaal?) of een probleem/stoornis? + welke? o Situeren we ons nog vroeg op dat continuüm dat het meer voedselneofobie is en dat ouders verder kunnen met wat tips, of gaat het echt al over selectief eten, waar angst gepaard gaat met eten zelf en waar we dan toch gaan interveniëren vanuit een psychologisch begeleiding - Om te weten waar we zitten op dat continuüm is het belangrijk om gedetailleerd de eetgewoonten, eetvoorkeuren, eetrituelen in gezin en evolutie van eetgedrag in kaart te brengen. o Enerzijds om zich te krijgen op hoe ‘gestoord’ is dat eetgedrag, anderzijds om zicht te op hoe dat gezin ermee omgaat. (Wordt er consequent omgegaan wanneer ouders gemalen eten geven of apart beginnen koken, als ze een dessert geven als beloning, …) o Hoe?  Gesprekken (bv. Ook: overgang vaste voeding, prematuur, …)  Eetdagboek  Observatie eetmoment  Child Feeding Questionnaire  (Child Food Neophobia Scale of Childern’s Eating Attitudes Test (ChEAT)  vooral in onderzoek) 3.1.1 Eetdagboek - Dagelijks in te vullen door ouder(s), bij iedere maaltijd - In kaart brengen van antecedenten, eetgedrag en consequenten o Wat gaat fout? o Wat gaat goed? o Wat eet het kind effectief? 10 <h1>Document Outline</h1><li>1. Etiologie eetstoornissen: risicofactoren en beschermende factoren<li>1.1 Risicofactoren<li>1.1.1 Organisch en intrapersoonlijk niveau</li><li>1.1.2 Interpersoonlijk niveau</li><li>1.1.3 Hogere orde niveau</li><li>1.2 Beschermende factoren</li><li>2. Etiologie eetstoornissen: theoretische modellen</li><li>3. Diagnostiek van eet -en voedingsproblemen bij kinderen<li>3.1 Eet (of voeding)- probleem specifiek<li>3.1.1 Eetdagboek</li><li>3.1.2 Voorbeeld eetdagboek</li><li>3.1.3 Child Feeding Questionnaire (CFQ; JANSEN 2007)</li><li>3.2 Geassocieerde processen/problemen<li>3.2.1 Schaal Ouderlijk Gedrag (SOG; VAN LEEUWEN, 2002)</li><li>3.2.2 Nijmeegse Ouderlijke Stress Index-(korte versie) (NOSI-K; DE BROCK, VERMULST, GERRIS & ABIDIN, 1992)</li><li>4. Diagnostiek van eetproblemen en- stoornissen bij adolescenten<li>4.1 Eetstoornis specifiek<li>4.1.1 Eetdagboek</li><li>4.1.2 Voorbeeld eetdagboek</li><li>4.2 Geassocieerde processen/problemen</li><li>5. Psychologische testing: overzicht<li>5.1 Eating Disorder Examination (EDE)</li><li>5.2 Eating Disorder Inventory-3 (EDI-3; VAN STRIEN, 2014)<li>5.2.1 EDI-3: subschalen</li><li>5.3 Nederlandse Vragenijst voor Eetgedrag (Kinderen) (NVE-(K); VAN STRIEN, 2015)</li><li>5.4 Leuvense Eenzaamheidsschaal voor Kinderen en Adolescenten (LEKA; GOOSSENS, 2016)</li><li>5.5 Gezinssysteemtest (GEST; GEHRING, 1995)</li>