Inleiding
(Les 1:23/09)
De verstoorde relatie tussen de cliënt en de samenleving weer op
gang brengen
Systeemtheoretische driehoek
We gaan gesprekken voeren met cliënten, zonder dat we het weten worden we hier
voortdurend met onze eigen waarden en normen geconfronteerd, beïnvloed. Hulpverlener
De hulpverlener en zijn eigen referentiekader.
de visie van de hulpverlener op hulpverlening, het belang van opleiding, de kijk op
probleemgedrag, het paradigma van waaruit de hulpverlener vertrekt.
Als hulpverlener sta je in contact met de maatschappij en dat zorgt dat je op een bepaalde
manier naar iets kijkt ons eigen referentiekader De cliënt
De cliënt en zijn referentiekader met zijn subjectieve betekenisverlening. Iedere persoon
heeft zijn eigen uniek perspectief op de werkelijkheid.
Door zijn contact met de maatschappij gaat hij misschien andere waarden en normen
hebben. De maatschappij
De cliënt ondervindt druk van de sociale kijkwijzen/perspectieven uit de
maatschappij/omgeving.
breed gedeelde opvattingen die zeer dominant zijn en iedereen is er onderhevig aan. Ze
bepalen hoe je over jezelf en anderen denkt.
Er ontstaat een breuk tussen cliënt en maatschappij, de cliënt voldoet niet meer aan de
normen van de maatschappij. de hulpverlener probeert deze breuk te overbruggen.
GESPREKSMODELLEN 1
Bijvoorbeeld: Drugsverslaafde cliënt doet het niet meer goed op school en vindt nergens
meer werk (breuk met de maatschappij). De cliënt wordt door z’n drugsgebruik en de
maatschappij beïnvloedt in z’n waarden en normen.
De hulpverlener gaat z’n eigen waarden en normen proberen opleggen op de cliënt (vanuit
z’n eigen ideeën). Want ook de hulpverlener wordt beïnvloed door de maatschappij. “Ik
moet hem zo snel mogelijk van die drugs afkrijgen”, want volgens de maatschappij zijn drugs
heel slecht. Doordat de hulpverlener de druk langs alle kanten voelt dan gaat hij zich opstellen als de
“alleswetende hulpverlener”, “ik weet het beter, jij mag soms eens zeggen wat je ervan
vindt maar ik ga eigenlijk toch niet luisteren”. De cliënt gaat hier weerstand op bieden. Er wordt namelijk niet gekeken naar waarden en
normen van de cliënt.
- Interactie tussen cliënt en samenleving
- Interactie tussen cliënt en hulpverlener
- Communicatie als onderdeel van de interactie
- Kernbegrippen in de interactie
Verstoorde relatie tussen cliënt en samenleving
- Systeemtheoretisch uitgangspunt: cliënt, omgeving/maatschappij en hulpverlener in
interactie
- Rekening houden met referentiekaders, sociale kijkwijzen, betekenisverlening, etc.
- De hulpverlener kijkt samen met de cliënt en de omgeving hoe het probleem
opgelost kan worden.
- De hulpverlener tracht de communicatie tussen beide partijen in gang te brengen
(aangezien niet alleen de cliënt kan veranderen maar ook de context moet in
rekening gebracht worden)
Dialooggestuurde hulpverlening essentieel
te realiseren via gespreksvaardigheden
Algemene pijlers van de communicatie
Basishouding van de hulpverlener
Rogeriaanse principes:
• Empathie
• Echtheid ( een open houding, vragen moeten oprecht zijn, spontaan inspelen op
de situatie, geen rolletje spelen van de hulpverlener, selfdiscloser = onbewust dingen
over jezelf vrijgeven)
• Respect
– betrokkenheid, begrip, aanvaarding en warmte en nabijheid
Zowel verbaal als non-verbaal
GESPREKSMODELLEN 2
samen met de cliënt tot groei komen Hulpverlener als katalysator
• Container van emoties
Je moet zelf ook sterk in de schoenen staan, een cliënt geeft zijn
emoties/problemen aan jou en jij moet deze kunnen opslaan in je container en
bewaren, de cliënt moet met zijn emoties terecht kunnen bij jou.
• Empowerment bevorderen
De cliënt zoveel mogelijk zelf te laten spreken, …
• Veelzijdig betrokken en erkenning geven
Als hulpverlener moet je altijd alle partijen een plaatsje geven (ook de slechte)
• Perplexiteit en handelingsverlegenheid
• Weerstand herkennen en hanteren
• Communiceren in een interculturele context
Gaat over mensen met een ander referentiekader, niet persé moslim of niet-
moslim.
Communicatieverschillen
• Individuele verschillen
• Sekseverschillen
• Contextverschillen
• Culturele verschillen
Individuele verschillen
Sekseverschillen
Contextverschillen
Culturele verschillen (Les 2: 2/10)
Houding van niet weten
Slechtnieuws gesprek doe je meestal op het domein van de cliënt. Maar niet bij alle cliënten.
Zorg dat het rustig is, dat jullie alleen zijn (geen onverwachte binnenlopers). Inspector Culombo (techniek) = een hele klungelige detectieve, hij lost de meest zotte zaken
op omdat hij zich altijd van de domme houdt. Zo gaan de verdachten sneller eens iets
zeggen omdat ze toch denken dat hij niets door gaat hebben.
goed in de hulpverlening omdat de cliënt meer zal praten, hij zal zelf tot verbanden
komen (empowerment). Houding van niet-weten: handvatten
- De oplossing van het probleem is te situeren bij de cliënt
- Gebruik stiltes en (letterlijk) achterover
- Stel vragen (bv. de boemerangvraag!)
GESPREKSMODELLEN 3
Document Outline
De verstoorde relatie tussen de cliënt en de samenleving weer op gang brengen
Systeemtheoretische driehoek
Hulpverlener
De cliënt
De maatschappij
Verstoorde relatie tussen cliënt en samenleving
Algemene pijlers van de communicatie
Basishouding van de hulpverlener
Hulpverlener als katalysator
Communicatieverschillen
Individuele verschillen
Sekseverschillen
Contextverschillen
Culturele verschillen
Houding van niet weten
Houding van niet-weten: handvatten
Structuur van een gesprek
VOUOA
Gespreksvaardigheden
Verschillende soorten vragen
Oplossingsgerichte vragen
Schaalvragen
Nuttigheidsvraag
Actieresponsen
Confronteren
Interpreteren
Informatie geven
De kracht van Complimenteren
Methodische interventies
Context- en gevoelensinleving
Identiteitsversterkende interventies
Verbinding maken tussen cliënt en samenleving
Aanpak
Omschrijving doelstelling
Kenmerken van een intakegesprek:
Inleefoefening
Verloop van het intakegesprek
1. Begroetingsstadium
2. Sociale stadium
3. Voorstelling van de hulpverleningsorganisatie en toelichting van het doel van het gesprek
4. Informatieverzameling mbt de ondersteuningsvraag
5. Afsluiten
6. Doorverwijzen (indien nodig)
Algemene aandachtspunten
Kijken is ook luisteren
Het betrekken van kinderen
Gesprekstechnische vaardigheden
Spanningsvelden
Weerstand is …
Argumenteren, proberen cliënt te overtuigen
Hanteren van weerstand
Bronnen van weerstand
Omschrijving
Waar dient opgelet te worden?
Voorwaarden
Mogelijke verschillen?
Knelpunten
Mogelijke gevoelsreacties vanuit de cliënt:
Mogelijke gevoelsreacties vanuit de hulpverlener:
Verloop
Stappen
Stap 2: boodschap
Stap 3: Ontrafelen van emoties
Stap 4: nadere toelichting
Stap 5: oplossingen
Casus 1
Casus 2
Inleiding
Functie van een bemiddelaar
Conflicterende partijen
Stappen
Stap 1: individueel gesprek
Stap 1: gesprek met ‘klager’ en uitgenodigde apart
Stap 2: probleem verhelderen via inzicht in elkaars behoeften
Stap 3: brainstorm
Stap 4: bespreken voorgestelde oplossingen
Stap 5: deelnemers kiezen oplossing
Stap 6: uitvoeren van afspraken
Stap 7: evalueren
Gespreksvaardigheden
Vaardigheden
Vermijden
Voorbeelden
Casus 1
Digitalisering in HV
Kenmerken onlinehulpverlening
Online mogelijkheden
Een online hulpverlener
Chathulp
5 fasen
Contact maken
Verkenning en afbakening van de hulpvraag
Verschillende mogelijkheden
Doel van het gesprek duidelijk krijgen
Samen zoeken naar mogelijkheden en oplossingsperspectieven
Afronden
Onlinehulpverleningsgesprekken
Tips
E-mailhulpverlening
Hoe lees je een e-mailhulpvraag?
Hoe beantwoord je een e-mailhulpvraag?
Grenzen en uitdagingen van onlinehulpverlening
Gastles: Autisme chat