Erfrecht (AP Hogeschool)

Erfrecht met voorbeelden en inhoudsopgave alle wetsartikelen in de VRG Codex

Preview samenvatting (10 van de 61 pagina's)

Erfrecht
p. 2/61
Inhoud
Openvallen van de nalatenschap ........................................................................................ 7
Bekwaamheid om te erven ................................................................................................. 7
2.1
Bestaan ........................................................................................................................ 7
2.1.1
Speciale regels ...................................................................................................... 8
2.2
Niet onwaardig zijn ...................................................................................................... 8
Toebedeling van de nalatenschap ...................................................................................... 9
3.1
Orde – lijn – graad ....................................................................................................... 9
3.1.1
Orde ...................................................................................................................... 9
3.1.2
Lijn ........................................................................................................................ 9
3.1.3
Graad .................................................................................................................. 10
3.2
Plaatsvervulling .......................................................................................................... 11
3.2.1
Begrip ................................................................................................................. 11
3.2.2
Wanneer is er plaatsvervulling? ......................................................................... 11
3.2.3
Gevolgen ............................................................................................................. 12
3.2.4
Wie kan in de plaats treden? ............................................................................. 12
3.2.5
Plaatsvervulling tot in het oneindige ................................................................. 13
3.2.6
Voorwaarden ...................................................................................................... 13
3.2.7
Extra informatie.................................................................................................. 14
3.3
Kloving ....................................................................................................................... 15
3.3.1
Begrip ................................................................................................................. 15
3.3.2
Wanneer? ........................................................................................................... 15
3.3.3
Kloving en ordes ................................................................................................. 16
3.3.4
Principes ............................................................................................................. 16
3.3.5
Verzachte kloving ............................................................................................... 16
Toebedeling in de 4 erforden ........................................................................................... 18
4.1
Erfgenamen van de eerste orde ................................................................................ 18
4.1.1
Toebedeling ........................................................................................................ 18
4.2
Erfgenamen van de tweede orde .............................................................................. 19
4.2.1
Toebedeling ........................................................................................................ 20
4.3
Erfgenamen van de derde orde ................................................................................. 22
4.3.1
Toebedeling ........................................................................................................ 22
4.3.2
Verschil ouders in tweede orde/ouders in derde orde ...................................... 23
p. 3/61
4.3.3
Ascendenten in gelijke graad erven in gelijke delen .......................................... 24
4.4
Erfgenamen van de vierde orde ................................................................................ 24
4.4.1
Toebedeling ........................................................................................................ 25
Erfrecht en adoptie ........................................................................................................... 26
5.1
Volle adoptie .............................................................................................................. 26
5.1.1
Hoe erft een ten volle geadopteerde? ............................................................... 26
5.1.2
Wie zijn de erfgenamen van een ten volle geadopteerde? ............................... 27
5.2
Gewone adoptie ........................................................................................................ 27
5.2.1
Hoe erft een gewoon geadopteerde .................................................................. 27
5.2.2
Wie zijn de erfgenamen van een gewoon geadopteerde? ................................ 28
Het erfrecht van de langstlevende echtgenoot (LLE) ....................................................... 30
6.1
Voorwaarden ............................................................................................................. 30
6.1.1
Niet uit de echt gescheiden of gescheiden van tafel en bed ............................. 30
6.1.2
Geen afstand gedaan van de erfrechtelijke afspraken ...................................... 30
6.2
De erfaanspraak van de langstlevende echtgenoot .................................................. 31
6.2.1
LLE en afstammelingen ...................................................................................... 31
6.2.2
LLE + ascendenten, broers, zussen of afstammelingen ervan ........................... 33
6.2.3
LLE + andere of geen erfgerechtigden ............................................................... 35
6.3
Kenmerken van het erfrechtelijk vruchtgebruik ....................................................... 37
Het erfrecht van de wettelijk samenwonende partner (LLP) ........................................... 37
7.1
Voorwaarden vereist om te erven ............................................................................ 37
7.2
Wat erft de LLP? ........................................................................................................ 37
Rechten van de staat ........................................................................................................ 38
De reserve ......................................................................................................................... 38
9.1
Wat is de reserve? ..................................................................................................... 38
9.2
Wie zijn de reservatairen? ......................................................................................... 38
9.2.1
De afstammelingen ............................................................................................ 38
9.2.2
Langstlevende echtgenoot (LLE) ........................................................................ 39
10
De fictieve massa ........................................................................................................... 41
10.1 Samenstelling............................................................................................................. 41
10.2 Aanrekening van de giften ......................................................................................... 43
10.3 Inkorting..................................................................................................................... 45
10.3.1 Hoe gebeurt inkorting? ...................................................................................... 45
p. 4/61
10.3.2 Wie kan inkorting vorderen?.............................................................................. 45
10.4 Waarom een fictieve massa samenstellen? .............................................................. 46
10.5 Wat moet de reservatair doen na het openvallen van de nalatenschap? ................ 46
11
Giften aan erfgenamen ................................................................................................. 48
11.1 Inbreng en toerekening ............................................................................................. 48
11.1.1 Toelichting over de aard van schenkingen ......................................................... 48
11.1.2 De inbreng .......................................................................................................... 49
11.1.3 Wettelijke regels van inbreng van de schenkingen ........................................... 49
Vruchtgebruik – blote eigendom: wat is dat? .......................................................................... 58
Inhoudsopgave codex .............................................................................................................. 59
Hoofdstuk 1: Openvallen van de nalatenschap .................................................................... 59
Hoofdstuk 2: Bekwaamheid om te erven ............................................................................. 59
Hoofdstuk 3: Toebedeling van de nalatenschap .................................................................. 59
Hoofdstuk 4: Toebedeling in de 4 erforden ......................................................................... 59
Hoofdstuk 5: Erfrecht en adoptie ......................................................................................... 59
Hoofdstuk 6: Erfrecht van de langstlevende echtgenoot (LLE) ............................................ 60
Hoofdstuk 7: Het erfrecht van de wettelijk samenwonende partner (LLP) ......................... 60
Hoofdstuk 8: Rechten van de staat ...................................................................................... 60
Hoofdstuk 9: De reserve ....................................................................................................... 60
Hoofdstuk 10: De fictieve massa .......................................................................................... 60
Hoofdstuk 11: Giften aan erfgenamen ................................................................................. 61
p. 5/61
p. 6/61
1 Openvallen van de nalatenschap
OGENBLIK waarop de
PLAATS waarop de
Essentiële formaliteiten
nalatenschap openvalt
nalatenschap openvalt
Door de fysieke dood, vast- Woonplaats van de erflater op het
Regeling begrafenis
gesteld door de genees- ogenblik van het overlijden.
heer.
art. 718 BW

= Waar men zijn hoofdverblijf heeft, of Melding van overlijden:
waar men de meerderheid van zijn be- ➢ Bank blokkeert alle tegoeden
langen heeft. art. 110 BW
en/of kluizen van de overledene
(feitenkwestie)
en diens partner!
➢ Bank heeft de fiscale verplich-
ting tot melding van alle tegoe-
den op de dag van het overlijden
(0u - … )
➢ Deblokkering door akte van be-
kendheid/erfrechtverklaring
Burgerlijke stand maakt
Dit is belangrijk op:
Fiscale aangifte van de nalatenschap
overlijdensattest.
gebeurt in principe binnen de 4
Burgerrechtelijk
Fiscaal vlak
➢
maanden na overlijden.
Een erfgenaam bewijst
vlak
zo dat iemand dood is.
Bevoegdheid van de Bepaalt in principe
rechtbank in het kader welk gewest be-
➢ Zonder dit attest zal een
van betwistingen over voegd is voor de
notaris geen nalaten-
de nalatenschap.
erfbelasting (aan-
gifte nalatenschap)
schapsdossier openen.
OPMERKING: De blokkering van de rekening gebeurt voor de overledene en diens partner,
ongeacht of gehuwd/samenwonend zijn met een zuivere scheiding van goederen. Wanneer
de bank de akte van bekendheid ontvangt, zullen de rekeningen van de partner gedeblokkeerd
worden. Bekwaamheid om te erven
2 Bekwaamheid om te erven
2.1 Bestaan
art. 725 BW
De wet schrijft voor dat je op ogenblik van het openvallen van de nalatenschap “moet be-
staan”.
p. 7/61
2.1.1 Speciale regels
▪ Erft een kindje dat verwekt is?
Ja, op voorwaarde dat het levend en levensvatbaar geboren wordt.
▪ Wat als de volgorde van overlijden van 2 personen niet kan vastgesteld worden?
Hier geldt dan het vermoeden van het gelijktijdig overlijden (= commoriëntenleer, art. 721
BW). Deze nalatenschappen worden dan verdeeld zonder rekening te houden met de an-
dere overledene.
2.2 Niet onwaardig zijn
De wet somt de gevallen van onwaardigheid op.
1 Opzettelijke feiten met de dood tot gevolg
➢ Veroordeling ➔ automatisch onwaardig. → art. 727, 1° – art. 727, §2 BW
➢ Uitzondering: Als dader overlijdt vóór veroordeling dan is er geen automatische on-
waardigheid. Dit is dan énkel als Rechtbank dat uitspreekt.
→ art. 727, 2° + art. 727, § 2 BW
➢ Geen vergiffenis mogelijk!
2 Opzettelijke feiten zonder dood tot gevolg
➢ Voorwaarden:
▪ Schuldig bevonden worden
▪ Uitspraak door Rechtbank over onwaardigheid → art. 727, 3° + 727, §2 BW
▪ Vergiffenis mogelijk door slachtoffer in een testament opgesteld na de feiten
→ art. 728 BW
3 Specifieke gronden tot onwaardigheid
Zie. art. 33,5 Wet Jeugdbescherming bij ontzetting van de ouders uit het ouderlijk gezag
en art. 745septies – 745octies BW
Gevolgen van onwaardigheid:
Wanneer je onwaardig bent, word je uitgesloten van erfenis = persoonlijke sanctie!
OPMERKING:
De kinderen van een onwaardige kunnen door plaatsvervulling tot nalatenschap komen, cfr.
art. 730, §1 BW
MAAR, de wet voorziet wél regels waardoor de onwaardige ook niet onrechtstreeks (via de
goederen die zijn kinderen erven) een deel in de erfenis krijgt. → art. 730, §2‐3 BW
p. 8/61
3 Toebedeling van de nalatenschap
3.1 Orde – lijn – graad
Deze begrippen zijn van belang om de hiërarchie tussen de erfgenamen te bepalen.
3.1.1 Orde
Basisprincipes:
1ste orde: de afstammelingen
Er zijn 4 groepen ingedeeld volgens de aard 2de orde: de ‘bevoorrechte’ zijverwanten
van juridische bloedverwantschap met de = (half)broers en/of (half)zussen of hun afstam-
overledene.
melingen.
PRIORITEIT (!!!)
Maar hiertoe behoren ook de ouders als er be-
Prioriteit van de orden:
voorrechte zijverwanten zijn.
De vroegere orde sluit de latere orde uit!
3de orde: de ascendenten
= grootouders, overgrootouders
OPMERKING:
Maar: ook de ouders als deze opkomen zonder
De langstlevende echtgeno(o)t(e) of wette- bevoorrechte zijverwanten!
lijk samenwonende is niet ondergebracht in
een van die orden want hij/zij is geen bloed- 4de orde: de verdere zijverwanten
verwant maar erft in samenloop.
= andere zijverwanten dan die uit de 2de orde.
3.1.2 Lijn
art. 736 BW
Rechte lijn
Zijlijn
= stammen van elkaar af
= Stammen niet van elkaar af, maar hebben
▪
een gemeenschappelijke stamouder.
Rechte dalende lijn: kinderen, kleinkin-
deren, enz. = DESCENDENTEN
→ Broers/ zussen, neven/nichten,
▪
ooms/tantes
Rechte opgaande lijn: ouders, grootou-
ders enz. = ASCENDENTEN
p. 9/61
3.1.3 Graad
art. 737 – 738 BW
Graad = Hoeveel generaties staan er tussen
de bloedverwanten?
In zijlijn:
We gaan naar boven tot aan de gemeen-
schappelijke stamvader en tellen.
Tot en met de 4de graad heeft men wette-
lijke erfrechten. Bloedverwanten in verdere
graad erven niet dan door plaatsvervulling.
PRIORITEIT VAN DE GRADEN BINNEN DE-
ZELFDE ORDE: De dichtere in graad sluit de
verdere graad uit!
Voorbeeld:
Oma sterft. Haar twee kinderen leven nog.
Verder heeft ze nog vier klein- en drie achter-
kleinkinderen. De klein- en achterkleinkin-
deren behoren wel tot de eerste graad van
oma. Echter staan haar eigen kinderen dich-
ter bij haar in graad en zullen zij dus degenen
zijn die zullen erven.
Examentip: maak een tekening om graden te tellen/berekenen!
Voorbeeld:
Legenda:
▪ X: overledene
▪ V: vader
▪ GV: grootvader
▪ OVG: overgrootvader
▪ GO: grootoom
▪ O: oom
▪ B: broer
▪ K: kind
In welke graad staat tot de overledene:
Vader: 1
Kind: 1
Grootvader: 2
Oom: 3
Overgrootvader: 3
Grootoom: 4
Broer: 2
p. 10/61