Financieel Recht - Lesnotities - 2020-2021

Dit zijn de notities voor het vak financieel recht dat gegeven wordt in de Master opleiding van de Universiteit Gent. Het document omvat de lessen tot aan de paasvakantie zodat degene die het document reeds willen aanschaffen dit kunnen studeren.

Het vak wordt dit jaar gedoceerd door Dominique Blommaert & Michel Tison.

Het document zal worden geüpdate zodra de lessen afgelopen zijn op het einde van het semester zodat de notities volledig zijn.

(Indien ik mij niet vergis kan u, wanneer u dit document aankoopt dit opnieuw downloaden wanneer de eindversie online komt te staan).

Succes met studeren!

Preview samenvatting (10 van de 115 pagina's)

FINANCIEEL RECHT
Prof. Dr.
Academiejaar 2020-2021
Laura Terpstra
Pagina 0 van 114
Inhoudsopgave
PRIVAAT BANKRECHT ..................................................................................................................................... 8
GELDREKENINGEN .................................................................................................................................................... 8
(1)
Algemeen ............................................................................................................................................ 8
(2)
Geldrekeningen die kenmerkend zijn voor de relatie tussen de financiële instelling en de klant ....... 8
A. Soorten geldrekeningen ...................................................................................................................................... 9
i.
Zicht- of betaalrekeningen .............................................................................................................................. 9
ii. Spaarrekeningen en gereglementeerde spaarrekening ............................................................................... 10
iii. Termijnrekeningen ........................................................................................................................................ 10
iv. Andere soorten ............................................................................................................................................. 10
B. Recht op een rekening ....................................................................................................................................... 11
C. Rekeningovereenkomst ..................................................................................................................................... 13
i.
Intresten ....................................................................................................................................................... 14
ii. Valutadatum ................................................................................................................................................. 15
iii. Bijzondere bankrekeningen .......................................................................................................................... 15
iv. Bijzondere clausules ..................................................................................................................................... 16
v.
Beëindiging ................................................................................................................................................... 16
BETALINGSDIENSTEN ............................................................................................................................................... 18
(1)
Girale betaling .................................................................................................................................. 20
A. Toepassingsgebied ratione materiae ................................................................................................................ 21
B. Toepassingsgebied ratione personae ................................................................................................................ 21
C. Toepassingsgebied ratione loci, art. VII.2, §1 WER ........................................................................................... 21
(2)
Uitvoeringstermijn ............................................................................................................................ 22
i.
Kortere uitvoeringstermijn ........................................................................................................................... 23
ii. Langere uitvoeringstermijn ........................................................................................................................... 23
iii. Afwijkende bedingen – Het Afwijkende bedingen (?) .................................................................................. 23
(3)
Foutieve uitvoering (examen) ........................................................................................................... 24
(4)
Niet-toegestane betalingstransacties – art. VII. 32 WER (examen) .................................................. 25
(5)
Recht op terugbetaling – art. VII.46 WER ......................................................................................... 26
KREDIETEN ............................................................................................................................................................ 28
(1)
Commerciële kredieten ..................................................................................................................... 28
i.
Algemeen ...................................................................................................................................................... 28
ii. Lening op interest ......................................................................................................................................... 28
iii. Kredietopening ............................................................................................................................................. 29
iv. Sluiten kredietovereenkomst ....................................................................................................................... 30
v.
Beëindiging van de kredietovereenkomst .................................................................................................... 32
vi. Verschil ende kredietvormen ........................................................................................................................ 35
A. Toelichting van de verschil ende vormen – kredieten die fondsen ter beschikking stel en ..................... 35
B. Toelichting van de verschil ende vormen – kredieten van kredietwaardigheid ...................................... 41
(2)
Consumentenkrediet ......................................................................................................................... 46
A. Personeel toepassingsgebied ............................................................................................................................ 46
B. Materieel toepassingsgebied ............................................................................................................................ 48
C. Territoriaal toepassingsgebied .......................................................................................................................... 50
D. Kredietpromotie ................................................................................................................................................ 51
i.
Reclame – art. I.9, 43° WER .......................................................................................................................... 51
ii. Leuren voor kredietovereenkomsten – art. VII. 67 WER .............................................................................. 52
iii. Promotieaanbieding – art. VII. 68 WER ........................................................................................................ 52
E. Het sluiten van de kredietovereenkomst .......................................................................................................... 53
i.
Precontractuele fase ..................................................................................................................................... 53
A. Informatie-inwinning – art. VII.69, §1 WER .............................................................................................. 53
B. Informatieverstrekking ............................................................................................................................. 54
C. Toelichting en advies ................................................................................................................................ 55
1° Passende toelichtingsverplichting – art. VII.74 WER .......................................................................... 55
2° Advies (art. VII.75 WER) ....................................................................................................................... 56
D. Onderzoeksplicht (kredietwaardigheidsbeoordeling) .............................................................................. 57
1° Identiteitscontrole – art. VII.76 WER ................................................................................................... 57
2° Kredietwaardigheidsbeoordeling ........................................................................................................ 57
E. Onthoudingsverplichting .......................................................................................................................... 58
F. Bewijslast ................................................................................................................................................. 59
G. Sanctionering miskenning precontractuele verplichtingen ..................................................................... 59
ii. Sluiten van de kredietovereenkomst ............................................................................................................ 60
A. Gevolgen voorafgaand aan de ondertekening – art. VII.90 WER ............................................................. 61
1° Herroepingsrecht ................................................................................................................................. 61
2° Band tussen kredietovereenkomst en de overeenkomst waarvoor financiering wordt gevraagd ..... 62
B. Uitvoering van de kredietovereenkomst ................................................................................................. 63
1° Jaarlijkse kostenpercentage (JKP) en terugbetalingstermijn ............................................................... 63
2° Vervroegde terugbetaling .................................................................................................................... 64
3° Onrechtmatige bedingen ..................................................................................................................... 65
4° Betalingsfaciliteiten ............................................................................................................................. 66
C. Bijzondere regelen voor bepaalde kredietenovereenkomsten ................................................................ 66
1° Kredietopening – art. I.9, 49° WER ...................................................................................................... 66
2° Wijziging van de debetrentevoet bij kredietopening (art. VII.86, §3) ................................................. 66
3° Contractueel verboden debetstanden (art. VII.100) ........................................................................... 67
4° Substantiële overschrijdingen (art. VII.101): ....................................................................................... 67
(3)
Hypothecair krediet .......................................................................................................................... 68
A. Personeel toepassingsgebied – herhaling ......................................................................................................... 68
B. Materieel toepassingsgebied ............................................................................................................................ 69
i.
Onroerende waarborg – art. I.9,53° WER ..................................................................................................... 70
A. Onroerende bestemming – art. I.9, 53/1° WER ....................................................................................... 70
B. Roerende bestemming – art. I.9, 53/2° WER ........................................................................................... 71
ii. Onroerende bestemming (ongeacht de zekerheid die verstrekt wordt) ...................................................... 75
C. Territoriaal toepassingsgebied .......................................................................................................................... 76
D. Modaliteiten terugbetaling hypothecair krediet ............................................................................................... 77
i.
Door aflossen of delging van kapitaal – art. I.9, 61° WER ............................................................................. 77
ii. Wedersamenstel ing van kapitaal ................................................................................................................. 78
iii. Terugbetaling van het kapitaal ..................................................................................................................... 78
E. Modaliteiten vergoeding krediet ....................................................................................................................... 79
i.
Vaste rentevoet – art. VII.142 WER .............................................................................................................. 79
ii. Variabele rentevoet – art. VII.143 §3 WER ................................................................................................... 79
F. Kosten t.a.v. de consument bij het toekennen hypothecair krediet ................................................................. 80
i.
Wettelijke kosten voor hypotheek – vaste kosten ....................................................................................... 80
ii. Schattingskosten – conventionele kost ........................................................................................................ 80
iii. Dossierkosten ............................................................................................................................................... 80
G. Nevendiensten .................................................................................................................................................. 81
i.
Koppelverkoop – art. VII.147 WER vs. gebundelde verkoop ........................................................................ 81
ii. Aangehechte contracten – art. VII.146 WER ................................................................................................ 81
iii. Toegevoegde contracten .............................................................................................................................. 81
iv. Aankoop financiële instrumenten – art. 147, §2 WER .................................................................................. 81
H. Kredietpromotie – Reclame – art. VII.123-124 WER ......................................................................................... 81
I.
de overeenkomst ............................................................................................................................................... 83
i.
Precontractuele verplichtingen .................................................................................................................... 83
A. Informatie-inwinning – art. VII.126, §1 WER ............................................................................................ 83
B. Informatieverstrekking – art. VII.127 WER ............................................................................................... 84
C. Toelichting en advies – art. VII.129, lid 2 WER & art. VII.131 WER .......................................................... 86
1° Passende toelichtingsverplichting ....................................................................................................... 86
2° Adviesverplichting ............................................................................................................................... 86
D. Onderzoeksplicht (kredietwaardigheidsbeoordeling) .............................................................................. 87
1° Identiteitscontrole – art. VII.132 WER ................................................................................................. 87
2° Kredietwaardigheidsbeoordeling – art. VII.133 & VII.147/29 WER ..................................................... 87
J.
Bewijslast – zie syl abus ..................................................................................................................................... 88
K. Sanctionering miskenning precontractuele verplichtingen ............................................................................... 88
ii. Sluiten van de overeenkomst – art. VII.134 WER ......................................................................................... 88
iii. Vervroegde terugbetaling ............................................................................................................................. 89
iv. Vervroegde opeisbaarheid – art. VII.147/20 WER ........................................................................................ 90
v.
Wanbetaling .................................................................................................................................................. 93
STATUUT FINANCIËLE INSTELLINGEN ............................................................................................................ 94
PUBLIEK BANKRECHT ............................................................................................................................................... 94
(1)
Statuut en toezicht: financiële instel ingen ....................................................................................... 94
A. Algemeen .......................................................................................................................................................... 95
B. Bankregulering – achtergrond en evolutie ........................................................................................................ 99
i.
Bestaansredenen voor regulering van kredietinstellingen ........................................................................... 99
ii. Prudentiële regulering .................................................................................................................................. 99
C. Regulering van kredietinstellingen .................................................................................................................. 104
i.
Statuut en toezicht kredietinstel ingen ....................................................................................................... 104
A. Vergunningsplicht .................................................................................................................................. 104
B. “Kwalitatieve” prudentiële normen ....................................................................................................... 107
1° Kwalitatieve normen ......................................................................................................................... 107
2° Kwantitatieve normen ....................................................................................................................... 111
C. Regelen van interne organisatie ............................................................................................................. 113
ii. Depositobescherming ................................................................................................................................. 113
iii. Afwikkeling van kredietinstel ingen of bijzondere insolventieregimes voor kredietinstel ingen (resolution) 113
KAPITAALMARKTRECHT .......................................................................................................................................... 113
KAPITAALMARKTRECHT .............................................................................................................................. 114
Pagina 5 van 114
INLEIDING
PRAKTISCH OPZET – De zullen gegeven worden via Zoom. De lessen zul en gegeven worden door professor
Blommaert die optreedt in plaats van professor Steennot. Vragen kunnen tijdens de lessen gesteld worden,
ook via ‘discussies’ onder het opleidingsonderdeel op Ufora of er kan gemaild worden naar
Dominique.Blommaert@UGent.be of Michel.Tison@UGent.be. Voor praktische vragen kan men zich
richten naar Sophie.ossemerct@UGent.be.
Het cursusmateriaal omvat een wetboek financieel recht, daarnaast wordt er een syl abus ter beschikking
gesteld op de cursussite samen met documentatie. Het cursusmateriaal is een syl abus voor wat betreft het
onderdeel privaat bankrecht. Her en der wordt er achtergronddocumentatie gegeven (rechtspraak en
rechtsleer). Voor het onderdeel publiek bankrecht zal er geen syl abus zijn maar wel slides en
achtergrondinformatie.
EXAMEN – Het gaat om een periode gebonden evaluatie aan de hand van een schriftelijk examen met open
vragen:
– Casussen: privaat bankrecht, publiek bankrecht als kapitaalmarktrecht op 50% van het examen
– Theorievragen die het inzicht van de studenten zal toetsen voor 40% van het examen
– Juist-onjuist vragen die gemotiveerd moeten worden, dit komt op 10% van het examen te staan
OVERZICHT – Wat de inhoud van de materie betreft die gedoceerd zal worden kan worden onderverdeeld
in 3 grote luiken:
1° Privaat bankrecht
a. Rekeningen en betalingen
b. Kredieten
i. Commerciële kredieten
ii. Consumentenkrediet
iii. Hypothecair krediet
2° Statuut financiële instel ingen
3° Kapitaalmarktrecht
a. Regulering en werking van de primaire en secundaire kapitaalmarkten
b. Beleggersbescherming (privaat bankrecht + kapitaalmarktrecht)
Pagina 6 van 114
Pagina 7 van 114
PRIVAAT BANKRECHT
GELDREKENINGEN
(1) ALGEMEEN
Er wordt vooreerst structuur gegeven, er wordt verwezen naar het wettelijk kader. Het is van belang om te weten hoe dit
vak het beste gestudeerd wordt → men gaat steeds terugval en op het WER, de termen die aan bod komen kunnen
teruggevonden worden in Boek I WER waar de definities zijn weergegeven. Het betreft de definities die transversaal door
het gehele wetboek van toepassing zijn.
De basis van de materie inzake betalingsverrichtingen, -transacties en kredieten kan worden teruggevonden in Boek 7 WER.
In Boek 7 zijn er definities die specifiek betrekking hebben op de materie van Boek 7 → deze definities kunnen
teruggevonden worden in Boek 1.IX WER. Het eerste deel van Boek 7 gaat over de betalingstransacties / betalingsdiensten.
Later wordt het onderdeel omtrent kredietverrichtingen besproken waarbij de focus gelegd wordt op consumentenkrediet
en hypothecair krediet, los van de Wet op de Financiering KMO. Los van deze specifieke toepassingsgebieden zijn er ook
nog andere bepalingen van toepassing (zie marktpraktijken in Boek 6 of Boek 15 sancties).
(2) GELDREKENINGEN DIE KENMERKEND ZIJN VOOR DE RELATIE TUSSEN DE FINANCIËLE INSTELLING EN
DE KLANT
In deze relatie is het van belang om te kijken hoe de rechtsverhouding tussen de kredietinstelling en de cliënt zich situeert
→ deze rechtsverhouding loopt in beginsel over de rekening overeenkomsten. Geldrekeningen vinden in beginsel plaats via
de rekening; er is minder en minder de mogelijkheid om cash-verrichtingen te doen (vanwege de witwasdoeleinden
uitgesloten, zie infra).
Wanneer er gesproken wordt van rekeningen moet er een onderscheid gemaakt worden tussen:
– Geldrekeningen, deze worden gebruikt om deposito’s te storten en te verhandelen. Er bestaan verschil ende
soorten geldrekeningen:
o Zicht- of betaalrekening: wordt geopend op naam van een natuurlijke of rechtspersoon (= titularis van deze
rekening) waarop enkele voorwaarden van toepassing zijn waarbij de bank met de klant afspraken rond
maakt.
Voor wat betreft de bewerkingen op deze zicht- of betaalrekeningen is Boek 7 van toepassing. Al e
betaalverrichtingen gebeuren via deze zicht- of betaalrekeningen maar niet op alle betaalverrichtingen is
Boek 7 van toepassingsgebied (zie infra).
o Spaarrekening, het is een andere vorm van een geldrekening → al of niet gereglementeerd die haar
oorsprong vindt in fiscale wetgeving (infra).
o Termijnrekeningen, het is een rekening waarbij de partijen afspreken dat er gedurende een bepaalde
termijn een rechtsverhouding is tussen de klant en de financiële instel ing, in de mate dat de partijen
afspreken dat er op deze termijnrekening gedurende een bepaalde termijn een bepaald bedrag ter
beschikking wordt gesteld van de bank die dit kan gebruiken om haar verdere activiteiten uit te oefenen.
Het belang van het onderscheid tussen deze verschil ende rekeningen is een fiscaal verschil ende behandeling.
– Effectenrekeningen, deze worden gebruikt om boekingen te doen van effecten. Er worden aandelen op de beurs
gekocht en men wenst deze op de rekening te plaatsten (hiervan in het bezit te komen), men plaatst deze op een
effectenrekening.
Pagina 8 van 114
A. SOORTEN GELDREKENINGEN
i.
ZICHT- OF BETAALREKENINGEN
Hier gaat het om een contract van onbepaalde duur waarbij de tegoeden opvraagbaar zijn op zicht. D.w.z.
dat wanneer er te maken is met een contract van onbepaalde duur zullen de beide partijen de
overeenkomst op elk ogenblik kunnen beëindigen → houdt alsook in dat de tegoeden opvraagbaar zijn op
zicht = op eerste verzoek kunnen de tegoeden worden opgevraagd. Dit kan men zien op de dagafschriften,
deze geven het saldo van de rekening weer.
Het saldo kan een:
– Kredietsaldo zijn = de houder van de rekening heeft een schuldvordering t.a.v. de financiële
instelling
– Debetsaldo zijn = wanneer men door een bepaalde verrichting (zoals een kredietkaart die op het
einde van de maand afgerekend wordt en waarbij er te veel werd aangekocht waarbij de rekening
op een debetstand komt te staan). Hier kan men de vraag stel en of de bank een krediet zal
toekennen of het om een ongewilde overschrijding gaat van de kredietlimiet die werd toegekend
ofwel van het feit dat er geen krediet aan deze rekening was verbonden.
De verhouding tussen de klant en de financiële instelling kan worden afgeleid a.d.h.v. de dagafschriften.
Vanuit deze zicht- of betaalrekeningen kan er door de gebruiker een betalingstransactie worden uitgevoerd,
wanneer men te maken heeft met het toepassingsgebied van Boek 7 zul en deze verrichtingen onder de
beschermende maatregelen vallen uit Boek 7. Dit begint in de precontractuele fase → art. 4/1 stelt dat er
een verplichting is in hoofde van de financiële instelling om ruimschoots, vooraleer de consument
gebonden is met de bank, een informatiedocument op te stel en die de consument de mogelijkheid heeft
om na te gaan hoeveel vergoedingen de betaalrekening met zich mee zal brengen m.b.t. het gebruik van
deze betaalrekening.
Daarnaast kan ook krediet opgenomen worden indien daarover een overeenkomst is tussen de financiële
instelling en de consument. Een consument kan een krediet opnemen, dan zijn de bepalingen inzake het
consumentenkrediet uit Boek VII van toepassing, daarnaast kan er krediet opgenomen worden als
ondernemingen, dan zijn desgevallend de bepalingen van de Wet KMO Financiering van toepassing. M.b.t.
ondernemingen moet er een andere set van regelen worden bekeken, zie het tweede deel van de cursus
wanneer de verschil ende soorten van kredieten besproken wordt.
De bank gebruikt deze tegoeden in haar dagdagelijkse operaties. Wanneer de bank geld binnenkrijgt op
een termijnrekening of op een depositorekening dan kan ze deze gelden aanwenden in haar dagdagelijkse
operaties → mag gebruikt worden om aan derden krediet toe te kennen.
Pagina 9 van 114