Samenvatting Persoonlijkheidspsychologie Vives Kortrijk 2020_2021

Dit is een volledige samenvatting van het eerstejaars-vak persoonlijkheidspsychologie binnen de richting toegepaste psychologie aan Vives Kortrijk. Ik behaalde met deze samenvatting 16/20.

Preview samenvatting (6 van de 83 pagina's)

Inhoudsopgave
Kennismaking met de persoonlijkheidspsychologie ............................................................................... 3
Inleiding ............................................................................................................................................... 3
Het begrip persoonlijkheid .................................................................................................................. 3
Definitie ........................................................................................................................................... 5
Enkele aanverwante begrippen ....................................................................................................... 5
Ontstaan van de persoonlijkheid ........................................................................................................ 6
Aangeboren of aangeleerd? ............................................................................................................ 6
Tweelingstudies ............................................................................................................................... 8
Biologische aspecten ....................................................................................................................... 8
Situering in het vakgebied van de psychologie ................................................................................... 9
Verhouding tot de Algemene psychologie ...................................................................................... 9
Verhouding tot de Differentiële psychologie .................................................................................. 9
Verhouding tot de Psychopathologie ............................................................................................ 10
Historiek van de persoonlijkheidstheorieën ......................................................................................... 10
Inleiding ............................................................................................................................................. 10
Klassieke persoonlijkheidstheorieën (of typologieën) ...................................................................... 10
De verre voorgeschiedenis ............................................................................................................ 10
Meest recente opvattingen ........................................................................................................... 12
De constitutieleer .......................................................................................................................... 14
Onderscheid tussen typologieën en trektheorieën .......................................................................... 21
Kritieken tegen de typologieën ..................................................................................................... 21
Trektheorieën ................................................................................................................................ 22
De belangrijkste hedendaagse persoonlijkheidstheorieën ................................................................... 23
Inleiding ............................................................................................................................................. 23
Het moderne denken over persoonlijkheid ...................................................................................... 23
Allport ............................................................................................................................................ 23
Cattell ............................................................................................................................................ 26
Eysenck .......................................................................................................................................... 27
Vier grote stromingen in psychologie en psychotherapie .................................................................... 30
Het behaviorisme .............................................................................................................................. 30
Mensbeeld van het behaviorisme ................................................................................................. 30
De orthodoxe behavioristen: skinner ............................................................................................ 30
De neo-behavioristen: bandura .................................................................................................... 35
Praktische toepassingen en therapie ............................................................................................ 38
De psychodynamische psychologie ................................................................................................... 38
Freud.............................................................................................................................................. 39
Adler .............................................................................................................................................. 45
Jung ................................................................................................................................................ 46
Mahler ........................................................................................................................................... 50
Klein ............................................................................................................................................... 52
Winnicott ....................................................................................................................................... 53
Lacan .............................................................................................................................................. 53
De humanistische psychologie .......................................................................................................... 55
Maslow .......................................................................................................................................... 56
Rogers ............................................................................................................................................ 59
De systeemtheorie – het interactionisme ......................................................................................... 60
Sullivan .......................................................................................................................................... 61
Leary .............................................................................................................................................. 62
De cognitieve persoonlijkheidstheorie .............................................................................................. 65
Inleiding ......................................................................................................................................... 65
De cognitieve stijl .......................................................................................................................... 66
De cognitieve structuur ................................................................................................................. 67
Persoonlijkheidsonderzoek en persoonlijkheidsmeting ....................................................................... 70
Inleiding ............................................................................................................................................. 70
Persoonlijkheidsdimensies en persoonlijkheidsschalen ................................................................... 70
Toepassing: persoonlijkheid en schoolprestaties ............................................................................. 73
Diagnostiek ........................................................................................................................................ 74
The big five ........................................................................................................................................ 76
Persoonlijkheid en arbeidssituaties ...................................................................................................... 77
Persoonlijkheid van de sollicitant ...................................................................................................... 77
Selectie .......................................................................................................................................... 77
Werknemerskarakteristieken in de selectieprocedure ................................................................. 78
Grafologie als methode: pro en contra – enkele meningen ......................................................... 79
Persoonlijkheid van de werknemer ................................................................................................... 80
Bepalende factoren voor succes ................................................................................................... 80
Motivatie van de werknemer ........................................................................................................ 80
Faalangst ........................................................................................................................................ 82
Emotionele intelligentie ................................................................................................................ 83
Opnieuw: grafologie ...................................................................................................................... 83
Persoonlijkheidspsychologie
Kennismaking met de persoonlijkheidspsychologie
Inleiding
• Knowledge is power
➔ Het inschatten van de persoonlijkheid van anderen kan gezien worden als een
overlevingsmechanisme: het is belangrijk ons een beeld te kunnen vormen van hoe
anderen zijn om hun gedrag te begrijpen
➔ Als je anderen begrijpt kan je hen beïnvloeden, manipuleren en nog belangrijker: de
mogelijkheid om gedrag van anderen te voorspellen en eveneens te beïnvloeden én
anticiperen op reacties en desnoods vermijdings- of zelfs vluchtgedrag stellen eens we hun
drijfveren kennen
• Voorwetenschappelijke onderzoek is verre van jong: theorieën rond persoonlijkheid, -
kenmerken en -ontwikkeling bestaan als sinds de oudheid
• Er bestaat geen handleiding voor: “hoe doorgrond ik mijn medemens?”
Huidige technieken zijn zeer nuttig in bepaalde situaties (test, vragenlijsten, observaties,
interviews)
• Persoonlijkheidspsychologie biedt een antwoord op de vraag: “wat maakt iemand tot een
persoon?”, 3 antwoordmogelijkheden:
1. Waarin verschilt een mens van dieren?
2. Waarom verschillen personen van elkaar?
= wat maakt persoon A uniek ten opzichte van persoon B?
3. Hoe voorspelbaar is de persoon en het gedrag?
Het begrip persoonlijkheid
• Persona (Latijns) = masker
Manier waarop iemand zich voordoet, overkomt bij anderen
• Hypotetisch construct: veronderstelling bestaan
Blijft zeer theoretisch, niet concreet,
• ‘Evenveel definities van persoonlijkheid als er psychologen bestaan’
• Afhankelijk van mensvisie/stroming en het theoretisch model dat de auteur hanteert
Overeenkomsten1 in persoonlijkheidsdefinities
1. Dynamische functie
= persoonlijkheid zet aan tot het stellen van gedrag en stuurt gedrag
2. Systeem van gedragingen
= geheel van gedragingen die elkaar mutueel beïnvloeden en op elkaar zijn afgestemd
3. Stabiel (tijd/situatie)
= de persoonlijkheid wordt verondersteld stabiel te zijn doorheen het leven, alhoewel er
enigszins wijzigingen kunnen optreden door leerprocessen en ervaringen
4. Uniciteit (→ en dus identiteit)
Maar: iedereen toch enigszins hetzelfde
Gedrag wordt vaak voorspelbaar (zie Sociale Psychologie), maar ook de persoonlijkheid is
in enige mate ‘voorspelbaar’, iets waar waarzeggers gretig gebruik van maken
Nuance eigenschappen
• Niet vanzelfsprekend dat persoonlijkheid stabiel is
Kan wijzigen doorheen de jaren
Scherpe kantjes kunnen door ouderdom afgevijld worden
Persoonlijkheid kan beschadigd worden in frontale hersendelen
Al dan niet schokkende ervaringen kunnen voor verandering zorgen
Interne hersenprocessen kunnen voor verandering zorgen
• Intersituationele persoonlijkheid
= dat menselijk gedrag voornamelijk door situationele factoren werd bepaald en dat
persoonlijkheid als construct derhalve niet of nauwelijks bestaansrecht heeft
Vb. iemand in nieuwe, stressvolle situatie is veel introverter en minder spraakzaam dan
thuis bij vrienden waar hij/zij veel opdringerig en extraverter is
De manier waarop mensen in panieksituaties vaak sterk afwijkend reageren van wat ze
normaalgezien doen, is geen sterk argument voor een stabiele persoonlijkheid
• Uniciteit van mensen is minder voorkomend in panieksituaties
Vaak allen op dezelfde manier reageren in plotse panieksituatie (vluchtgedrag)
• Dynamiek van de persoonlijkheid
1 = gemeenschappelijke aspecten/eigenschappen
Ook externe factoren kunnen gedrag in beweging zetten of sturen
Doen en laten van een persoon hangt ook af van info die via zintuigen opgenomen wordt
en van persoonlijkheidsfactoren die de invulling van het gedrag mede kleuren
Giliaanse horoscoop
Je vindt het belangrijk dat anderen je graag mogen & bewonderen → neiging tot kritisch
zijn
Horoscopen zullen meestal kloppen, net omdat persoonlijkheden toch wel gelijken op
elkaar
Definitie
• Persoonlijkheid is het geheel van de stabiele eigenschappen die het gedrag initiëren en
sturen dat een persoon uniek maakt
Maar: definitie over persoonlijkheid is nooit helemaal af; spectrum en gebied is veel te
ruim
• Andere definities:
Personality is that which permits a prediction of what a person will do in a given
situation. -- Cattell
‘Personality’ usually refers to the distinctive patterns of behavior (including thoughts and
emotions) that characterize each individual’s adaptation to the situations of his and her
life. -- Mischel
An individual’s personality is his unique pattern of traits. – Guilford
Enkele aanverwante begrippen
A. Karakter
De richting van het gedrag (op welke manier zal iemand reageren op een bepaalde
situatie of spontaan tot handelen komen?)
Aangeleerd (uitdrukking van verworven individualiteit)
B. Temperament
De sterkte van het gedrag (kracht waarmee handeling gesteld wordt: hoe fel er
gereageerd wordt)
Aangeboren
C. Persoonlijkheidstrek of karaktertrek
Een trek is een samenvattende beschrijving van samengaande,
geobserveerde gedragingen
Continue dimensies (vb. angst of extraversie)
Persoon wordt gekenmerkt door deze karaktertrek en deze wordt geuit in gedrag (=
uiterlijk waarneembaar)
Men kan veel of weinig van deze trek bezitten
D. Bekwaamheid
Niveau van vaardigheden en prestaties
Kan vaak gemeten op gescoord worden op schaal (vb. intelligentie, rijvaardigheid,
talenten, …)
Ontstaan van de persoonlijkheid
Aangeboren of aangeleerd?
• Nature-nurture debat
Sinds eeuwen een hevige discussie tussen wetenschappers of menselijke
kenmerken, persoonlijkheidstrekken, gedragingen, etc. aangeboren of
aangeleerd zijn: laatste decennia vorderingen geboekt in discussie
• ‘Tabula Rasa’ (Locke)
We kunnen er vanuit gaan dat de mens als een ongeschreven blad
(tabula rasa) geboren wordt
Vanaf geboorte (en misschien reeds ervoor: als foetus) doet de baby
allerlei ervaringen op en wordt hij/zij met allerlei milieu-invloeden geconfronteerd, vanaf
geboorte zullen de ouders de neonatus2 ook zeer actief stimuleren
Later zullen vriendjes/leerkrachten een zeer belangrijke functie vervullen in de
ontwikkeling van de persoonlijkheid (in onze westerse cultuur)
• Extreme opvattingen over het belang van milieufactoren vinden we bij het empirisme en de
psychologie bij het behaviorisme, een uitspraak van Watson3:
Give me a dozen healthy infants, well-formed, and my own specified world to bring them
up in and I’ll guarantee to take any one at random and train him to become any type of
specialist I might select – doctor, lawyer, artist, merchant-chief and, yes, even beggar-man
and thief, regardless of his talents, penchants, tendencies, abilities and vocation, and race
of his ancestors.
• Implicaties4 van deze uitspraak?
2 Een pasgeboren baby wordt tot de leeftijd van dertig dagen of gedurende zijn verblijf op een neonatale
afdeling boreling een neonatus genoemd
3 Behaviorist
4 Consequentie