Hoofdstuk 5: Geheugen en Amnesie

Het geheugenproces
Model van de geheugenfunctie
Expliciet geheugen
Impliciet geheugen
Amnestisch syndroom
Confabulaties
Amnesie in het dagelijks leven
Enkele oorzakelijke aandoeningen
Geheugenstoornis bij ouderen
Behandeling
Examenvragen

Preview samenvatting (3 van de 27 pagina's)

Hoofdstuk 5: Geheugen en Amnesie
Geheugen = functie die het mogelijk maakt informatie op te slaan en later opnieuw te gebruiken.
 Universele eigenschap van het zenuwstelsel.
 Overal zijn geheugenfuncties aantoonbaar (ook meerdere naast elkaar, die over een
verschillende tijdsschaal werken). ‘het geheugen’ = onthouden van feiten en gebeurtenissen -> = expliciete / declaratieve geheugen
 Stoornis in het expliciete geheugen = amnesie
Impliciete / non – declaratieve geheugen = bevat subsystemen (o.a. procedurele geheugen) die ons
in staat stelt motorische en andere vaardigheden te leren.
Het geheugenproces
Model van de geheugenfunctie
Informatie die ons vanuit de buitenwereld bereikt > passeert verwerkingsstations > opslag.
Proces van verwerking van expliciete geheugeninformatie wordt samengevat in
het geheugenmodel van Atkinson en Shiffrin
Bekendste geheugenmodel i/d
psychologie
Ook wel ‘the modal model’
genoemd.
1) Alles wat in de buitenwereld gebeurt, wordt door onze zintuigen opgevangen > vertaald in
zenuwimpulsen.
2) Deze impulsen worden via baansystemen naar de hersenschors gevoerd.
3) Hier wordt de zintuiglijke informatie een tiende van een seconde bewaard = sensorische
registers (SR)
Deze maken een 1e analyse en integratie van binnenkomende data mogelijk
Ze zijn modaliteitsspecifiek:
o Visueel
o Auditief
o Tactiel
o …
4) Een selectie van die sensorische informatie wordt samengevoegd en komt aan in de tijdelijke
opslagplaats: kortetermijngeheugen (KTG)
Dit KTG heeft een beperkte capaciteit en een beperkte duur (10 sec)
5) Alles wat langer bewaard moet worden, wordt overgebracht naar het langetermijngeheugen
(LTG), waar het permanent wordt vastgelegd.
6) Vanuit het LTG kan de geheugeninhoud weer in het KTG worden opgeroepen en naar buiten
worden gebracht.
Die output kan de vorm hebben van:
o Mededelingen
o Handelingen
o Prestaties op psychologische testen
Kortetermijngeheugen of werkgeheugen?
Kortetermijngeheugen = onmiddellijk geheugen of werkgeheugen.
 Het komt overeen met het begrip ‘recent geheugen’  in contrast met ‘oud geheugen’
o MAAR LET OP: voor de psycholoog zijn recent en oud geheugen allebei vormen van
het LTG.
Kortetermijngeheugen en werkgeheugen worden door elkaar gebruikt.
 Is niet zo erg, maar je moet weten dat het eigenlijk GEEN synoniemen zijn.
 KTG = tijdelijke opslagplaats voor verbale en non – verbale informatie.
 Werkgeheugen = omvat meer: bewaarplaats + kan vastgehouden informatie bewerken,
ordenen, combineren en manipuleren.
o Dit is dus essentieel voor hogere mentale functies (hoofdrekenen, problemen
oplossen, …).
Informatieverkeer
Zintuigelijke informatie > SR > KTG > LTG
Informatie nodig? => opgeroepen in KTG > verder gebruikt
We kunnen hierin 3 stappen onderscheiden:
1) Inprenting
= gericht in zich opnemen van informatie.
2) Retentie
= gedurende enige tijd vasthouden van opgenomen informatie.
3) Reproductie
= uit het geheugen ophalen van vastgehouden informatie.
 Deze stappen zijn van verschillende hersenstructuren afhankelijk.
 Ze kunnen afzonderlijk gestoord zijn.
o Inprenting -> gegevens die ze met veel moeite in het hoofd hebben gestampt,
kunnen ze goed onthouden.
o Retentie -> abnormale vergeetsnelheid (kan in mindere of meerdere mate verstoord
zijn)
o Reproductie -> = retrieval (ze kunnen de gememoriseerde items wel herkennen ->
testen door meerkeuzevormen of cues geven)
We concentreren ons verder op het LTG.
Expliciet geheugen
Belangrijk onderdeel van het LTG.
Het bestaat uit 3 subsystemen:
 Episodisch geheugen
 Semantisch geheugen
 Prospectief geheugen