Hoofdstuk 6: Vreemde talen

Belemmerende factoren bij het leren van vreemde talen:
Orthografische transparantie van een taal
Verschil in beginsituatie
Opbouw in het onderwijs
Diagnose dyslexie
Begeleiding
1e pijler: uitspraak/verklanking
2e pijler: betekenis
3e pijler: spelling
Aansluitend bij het kernprobleem van dyslexie

Preview samenvatting (3 van de 7 pagina's)

Hoofdstuk 6: Vreemde talen
Dyslectische leerlingen die Frans of Engels leren, ondervinden problemen:
 Ontdekken en automatiseren van KTK verloopt moeizaam.
 Dyslectici ontdekken niet of onvoldoende deze koppelingen tussen klanksysteem en
schriftsysteem.
 We focussen op het aanleren van woordenschat, 3 pijlers centraal: uitspraak, betekenis
en spelling  het ontdekken, inoefenen en automatiseren van de nieuwe KTK speelt een
belangrijke rol.
KTK zijn eenduidig in transparante talen (Fins, Italiaans of Spaans)  één-op-éénrelatie tussen klank
en teken.
Engels & Frans = niet – transparante talen (dyslexie onvriendelijk)
 Niet – transparante taal = overeenkomsten tussen klank en teken zijn niet eenduidig.
Belemmerende factoren bij het leren van vreemde talen:
Orthografische transparantie van een taal
Taal – 2 vormen:
Mondelinge taal
o > 100.000 jaar oud
o Evolutionair ontwikkelde hersenfunctie
Geschreven taal
o 5.000 jaar oud
o Culturele inventie
o Logografische schriften versus alfabetische schriften
Talen met een diepe orthografie: “Hoe groter de eenheden (grafeem- of foneemgroepen), hoe
eenduidiger de koppeling.”
Verschil in beginsituatie
Aanleren van moedertaal: mondelinge taalvaardigheid ‘voldoende’ ontwikkeld vooraleer we starten
met geschreven taal
 Van 0 – 6j. => al veel info over de Nederlandse taal
Aanleren van vreemde talen: weinig ondersteuning van gesproken taal
Opbouw in het onderwijs
Aanleren van schooltaal/Nederlands: systematisch opgebouwd voor TL en SP
 Aandacht voor lees- en spellingsstrategieën
 Systematisch aanleren van spellingregels
 Eerst regelmatig, daarna onregelmatig
Aanleren van vreemde talen: “niet” systematisch en gestructureerd, meteen nadruk op geschreven
taal.
 Weinig / geen expliciete spellingregels
 Onmiddellijk regelmatige en onregelmatige KTK
 Geschreven taal nog te vaak centraal
 Maar: enorme evolutie in talendictactiek / talenonderwijs  focus verlegd naar
communicatieve vaardigheden in de mondelinge taalvaardigheid
Diagnose dyslexie
Kernprobleem bij dyslexie en VT: ontdekken & automatiseren van de koppelingen tussen orthografie
en fonologie
 Belemmerende factoren, maar zijn er ook faciliterende factoren (die geven de dyslectische
kinderen voorsprong)
o Inzicht in het spellingsysteem van het Nederlands
o Inzicht in de spellingstrategieën van het Nederlands:
 Hoorstrategie
 Werkt niet
 Zal aangewend worden
 Beginnersfouten
 Weinig kennis over klanken en tekens
 Overschakelen of
 Hardnekkige fouten
 Regelstrategie
 Soorten regels:
o Grammaticale regels
o Niet-grammaticale regels: regels binnen een woord 
expliciet onderwijs/ instructie noodzakelijk!
 Weetstrategie / inprentingsstrategie
 Meest gebruikte en meest adequate strategie
 Ontdekken van orthografische analogieën
 Gerichte aandacht voor moeilijke delen
 Hulpstrategieën
 (Analogiestrategie)
Hoe bruikbaar zijn deze strategieën in een andere taal?
Begeleiding
Bij het leren van een nieuwe taal  uitspraak, betekenis en spelling van nieuwe woorden
ingeoefend.
 Ook binnen de logopedische therapie nemen we deze 3 onderdelen als belangrijke pijlers bij
het verwerven van woordenschat.
Deze pijlers kunnen we relateren aan de 3 knopen binnen het connectionisme = fonologisch
coherentiemodel van lezen en spellen.
Foneem-, grafeem- en betekenisknopen  onderling verbonden: activatie van het ene verspreidt
activatie van de 2 anderen.
 Hoe meer woorden gekend en hoe meer verbindingen tot stand gekomen zijn -> hoe
gemakkelijker het leren van nieuwe woorden zal gaan
1e pijler: uitspraak/verklanking
Dyslectici: moeilijk om het lezen en spellen onder de knie te krijgen  het ontbreken van gerichte
aandacht voor de gesproken taal versterkt dit.
De kracht van de dyslecticus ligt in de gesproken taal.
 Mondelinge taalvaardigheid moet op een kunstmatigere manier aan bod komen in de vorm
van het opzeggen van woorden, zinnen en in het voeren van dialogen.
 Door stil te staan bij de correcte uitspraak van woorden  onderliggende deelvaardigheden
aangehaald (fonologische vaardigheden = belangrijk onderdeel).
 Het identificeren, analyseren en samenvoegen van nieuwe vreemde klanken zijn
vaardigheden die aan bod komen in de begeleiding.
o Mogelijke oefeningen: auditieve discriminatie van minimale paren, auditieve analyse
van woorden.
Wanneer uitspraak en fonologische vaardigheden aan bod zijn gekomen  stap naar schriftelijke
taalverwerving: koppeling (nieuwe) klanken aan correcte tekens.
 Het aanbrengen en automatiseren van de meest voorkomende KTK = kern van de
logopedische begeleiding (want het is het kernprobleem bij dyslectici).
 Later: begeleiding gericht op het structureren van de nieuwe KTK, eigen aan de vreemde taal.