Hoofdstuk 5: Diagnostiek van taalstoornissen

Inleiding onderzoek taalstoornissen
Bepalen beginstelling (Kuiper 1989):
3 basisvragen als hulp bij het denken over klinisch onderzoek:
Globaal onderzoeksschema
Bijzondere aandachtspunten
Statisch vs. dynamisch onderzoek
Expressief en receptief
Multidisciplinaire diagnostiek
Comorbiditeit
3 soorten aanpakken:
MDD volgens 2 modellen:
Aspecten onderscheiden bij MDD (multidisciplinaire diagnostiek)
Uitgebreide taaldiagnostiek
Testprocedures en instrumenten
Screening, opsporing en doorverwijzing
Belang van screening, vroegtijdige opsporing en verwijzing
Middelen en instrumenten voor screening, opsporing en verwijzing
Opsporing/screening van verworven taalstoornissen
Anamnese
Voorzichtigheid bij interpretatie anamnese-gegevens

Preview samenvatting (3 van de 18 pagina's)

Hoofdstuk 5: Diagnostiek van taalstoornissen
Inleidende beschouwingen over het onderzoeken van taalstoornissen
Inleiding onderzoek taalstoornissen
Algemeen kader
Belangrijke prioriteiten bij het onderzoek:
Aard van bezorgdheden van ouders
Aard / impact / ernst van probleem
Andere geassocieerde problemen
Wie opvolgen, behandelen of verder onderzoeken?
Diagnostiek bedoeld om:
Behandelddoelen op te stellen
Behandelplan te maken
Testresultaten + gegevens van spontane analyses en laaggestructureerde observaties
Gegevens:
Onderzoeksmethode afhankelijk van vraagstelling
Info winnen van kind + ouders + leerkrachten + andere personen uit de omgeving
+ nagaan en bevragen van niet – talige aspecten
Observatie van de persoon:
 In verschillende omstandigheden
 Tijdens interactie met iemand anders
 Goed en grondig onderzoek = basis voor gefundeerd advies + aangepast behandelingsplan
Bepalen beginstelling (Kuiper 1989):
 Definiëren van probleemgedrag op gebied van taal in concrete termen
 Verzamelen van objectieve info over probleemgedrag en beïnvloedende factoren, d.m.v.
o Anamnese - interview
o Observaties
o Dossiergegevens …
o Logopedische onderzoeksgegevens - evolutiegegevens
 Samenvatten van probleemtopics o.b.v. bovenstaande info
 Hypotheses opstellen over
o Probleemsamenhang
o Wisselwerking tussen problemen
o Aanleiding gevende, in stand houdende en verergerende factoren
 Men kan o.b. hiervan komen tot conclusie / diagnose
 Diagnosestelling  zo breed mogelijke evaluatie voor alle relevante factoren + contextuele
factoren
3 basisvragen als hulp bij het denken over klinisch onderzoek:
1. Waarom gaan we onderzoeken?
a. Screening en signalering (Is er een probleem?)
b. Niveaubepaling van functioneren
c. Aangepaste doelstellingen en procedures voor behandeling
d. Vaststellen van veranderingen
2. Wat gaan we onderzoeken?
a. Taalproductie
b. Taalbegrip
c. Taalgebieden qua vorm + inhoud + gebruik
d. Verwante gebieden in onderzoek
3. Hoe gaan we onderzoeken?
a. verschillende basismethoden om taalvaardigheid te onderzoeken:
i. Gestandaardiseerde tests
ii. Ontwikkelingsschalen
iii. Niet gestandaardiseerde procedures
iv. (Gedrags-)observaties + analyse spontane taal
v. Vragenlijsten
Globaal onderzoeksschema
Bij elke verwijzing en aanmelding:
 Wie heeft verwezen en waarom?
 Zetten ouders of derden de 1e stap naar hulpverlening?
 Wat is de klacht / probleem?
 Hebben de ouders zelf inzicht in het probleem?
Eerste kennismaking:
Gelegenheid om info te verzamelen
Goede therapeutische relatie al gelegd
1. Eerste kennismaking
2. Screening i.f.v. verwijzing
a. Probleem = gesprek naar voorgeschiedenis + welke stappen de ouders al hebben
ondergaan (tijdens gesprek bezorgdheden van ouders geuit)
b. Geen probleem = overleg met ouders / leerkrachten over mogelijkheden en
verwachtingen
3. Taalstoornis of taalverschil (o.b.v. anamnese en gesprek)
a. Taalverschil = te maken met culturele / talige achtergrond systeembenadering om communicatieve
omgeving na te gaan
b. Taalstoornissen = therapeutisch ingrijpen noodzakelijk algemeen ontwikkelingsniveau inschatten
o.b.v. gegevens voorgeschiedenis en interview
hulpmiddel voor onderscheid = dynamisch onderzoek
4. Noodzakelijke uitvoering van gehooronderzoek
a. Probleem = verstrek aangepaste versterking
b. Geen probleem = onderzoek oraal – motorische spreekvaardigheden
(onvoldoende = alternatieve communicatiehulpmiddelen
voldoende = relevante ontwikkelingsdomeinen verder laten onderzoeken  via psycho – pedagogische observatie)
5. Uitgebreid onderzoek van alle aspecten van taal – en communicatiegedrag (alle
taalgebieden, taalcomponenten, taalaspecten = receptief en expressief aan bod)
6. Communicatieve zwaktes en sterktes beschrijven en profiel opstellen  = SWOT – analyse
a. Strengths
b. Weaknesses
c. Opportunities
d. Threats
7. Met familie en onderzoeksteam overleggen over integratie, interpretatie en rapportering van
gegevens
8. Gegevens van team en evaluatie m.b.t. ernst en prognose + aanbevelingen samen in klinisch
verslag
Diagnose:
Kwantitatieve gegevens (niveaubepaling)
Kwalitatieve gegevens (sterkte – en zwakteanalyse)
Bijzondere aandachtspunten
Statisch vs. dynamisch onderzoek
Traditioneel taalonderzoek = prestaties van kind op bepaald gebied vergelijken met die van de
leeftijdsgenootjes.
Slechte prestatie door:
Andere beperkte leerervaringen
Beperkingen op vlak van opvoeding
(dus niet altijd taalafwijking)
 Andere culturele / linguïstische achtergrond = zwakkere prestaties
 Gevaar voor onderwijzing (taalstoornis aanwezig, beschouwd als taalverschil)
Dynamisch onderzoek (DO) = alternatieve aanvullende benadering bij klassieke taalonderzoek.
 Basis = model voor cognitieve ontwikkeling van Vygotsky
 Kennis ontwikkelt zich in interactie met meer vaardige anderen
 Leren = in zone van proximale ontwikkeling
 ZPO = tussen het niveau dat het kind zonder hulp verder kan + met volwassenhulp
 DO biedt hulp bij interventie (wanneer, hoe, …)
 Tijdens onderzoek:
o weinig verandering = intensieve therapie
o veel verandering = weinig/geen therapie