Normale taal bij ouderen

Situering
Piramide
Gevolgen ouder worden:
Normaal ouder worden:
Abnormaal ouder worden:
Dementie
Wat als logopediste?
Veranderingen spraakmechanisme
In het perifere spraakmechanisme
Veranderingen aan AHF – systeem
Veranderingen aan supra – laryngaal systeem
Veranderingen aan neuromusculair systeem
Effecten op communicatiefuncties
Veranderingen in taalbegrijpen
Veranderingen in expressieve taalvaardigheid
Veranderingen woordenschat
Veranderingen narratieve functie / vertelfunctie

Preview samenvatting (1 van de 4 pagina's)

Normale taal bij ouderen Situering  17% = 65+ Prognose: verdere toename 80+ Evolutie aantal 100 – jarige evolueert Piramide: Omgekeerde bevolkingspiramide Brede basis zit normaal onderaan  nu tussen 45 – 50j  Meer oudere als jonge mensen Gevolgen ouder worden: Normaal ouder worden: Toename lichamelijke problemen (2/3 > 85j) Vermindering mentale spankracht (meer verstarring = vasthouden aan bekende zaken, interesses dalen) Taalfunctie  hersenen goed gevuld met witte en grijze stof  meer massa dus meer capaciteit Abnormaal ouder worden: Geheugen, concentratie (dementie) Oriëntatie tijd & ruimte Zelfredzaamheid (minder voor zichzelf kunnen zorgen) Karakter (apathie, emotie, …) Taalfunctie  grotere groeven tussen windingen (minder hersenmassa)  grotere gaten (minder hersencellen) Dementie 5 à 15% (voornamelijk 90+) Grootste groep = ziekte van Altzheimer Wat als logopediste? Verschil kunnen maken tussen: Normale taalveranderingen Abnormale taalproblemen Taalstoornissen bij specifieke aandoeningen belangrijk voor het opstellen van normen en criteria voor tests gebruik van cross – sectionele studies  effecten van het ouder worden onderzoeken (vergelijking verschillende leeftijdsgroepen) oppassen voor cohorte effect  aantal variabelen in orde houden (verschillende opleidingsniveaus) Veranderingen spraakmechanisme In het perifere spraakmechanisme Verschil in spraak hoorbaar tussen jongeren en ouderen: 78% waarneembaar  klinker aanhouden (enkel stem) 99% waarneembaar  leestekst (prosodie + articulatie + vlotheid  duidelijker) Wijzigingen: Ademhaling – en fonatiesysteem o Longfunctie (vitale capaciteit) o Larynx & stemgeving Veranderingen supra – laryngaal systeem Veranderingen neuromusculair controlesysteem Veranderingen aan AHF – systeem Verandering spieren en skelet  minder beweeglijke ribben Verminderde elasticiteit longweefsel  beperking ademhaling Gevolgen: Afname vitale capaciteit Toename residu Afname snelle krachtige ademhaling Negatieve invloed op spraak Productie van spraak met voldoende luidheidsniveau Lang aanhouden van geluidsproductie (daling 25s – 18s) Variëren van prosodische kenmerken (klemtonen) Veranderingen tot fonatiesysteem Calcificatie Ossificatie Atrofie (m.: hogere stem – v.: stemvirilisatie) Perceptuele kenmerken oudere stem: Ruwheid ( onregelmatig trillingspatroon) Heesheid ( wilde lucht door verminderde stembandsluiting) Schorheid (combinatie van de 2) Tremor (frequentieverschuivingen) Veranderingen aan supra – laryngaal systeem Tandenverlies Gebitstructuur veranderd Slijmvlies – en speekselsecretie verminderd Atrofische veranderingen (ter hoogte van lippen, tong, ..) Gevolgen: Weinig invloed primaire mondfuncties Gevolgen voor de spraak (= diadochokinese) Meer aarzelingen, minder duidelijke spraak, meer foutieve articulatie Veranderingen aan neuromusculair systeem Degeneratie zintuigen, verminderde snelheid zenuwgeleiding, afname neuronen, … Kenmerken (vaak bij ouderen + dysartrie) Stem tremor Laryngale spanning Heesheid Onzuivere spraak Langzaam spreektempo Effecten op communicatiefuncties Algemene vertraging gedrag (verbale cognitieve componenten hetzelfde + Non – verbale componenten dalen) Invloed algemene taalvaardigheid Afname verwerkingssnelheid Reductie van capaciteit KTG Terugval niet bij iedereen hetzelfde Behoud mentale en taalfuncties door oefeningen, graad van activiteit Veranderingen in taalbegrijpen Cognitieve processen van lage en hoge orde Processen spelen tegelijkertijd af Nieuwe uitingen  meer lagere orde processen (meer akoestische analyse nodig) Afname cognitieve factoren 1. Verwerkingssnelheid trager  betekenis afgeleid uit zeer snel vervagend akoestisch signaal (herhaling nodig) 2. Capaciteit KTG KTG belangrijk voor taalbegrijpen (span gemeten door nazegging)  problemen bij ouderen  mentale reorganisatie  afgeleid denken bij verhoging belasting werkgeheugen  geheugen voor betekenis minder accuraat  moeilijk syntactische complexere zinnen  begrijpend lezen van langere zinnen  semantische anomalieën  begrijpen grotere gehelen 3. Moeilijkere verdeling aandacht dichotische presentatie woordenlijsten gesprek met meerdere deelnemers Richtlijnen voor faciliteren van de comprehensie bij oudere personen Informatie structureren Zinscontext werkt faciliterend Overaccentuering klemtoon en intonatie Alert voor signalen dat boodschap niet begrepen is Veranderingen in expressieve taalvaardigheid Woordvloeiendheid Meer stopwoorden, tussenvoegsels Toenemende spraakdrang (omgekeerde van dementie) <h1>Document Outline</h1><li>Situering<li>Piramide:</li><li>Gevolgen ouder worden:<li>Normaal ouder worden:</li><li>Abnormaal ouder worden:<li>Dementie</li><li>Wat als logopediste?</li><li>Veranderingen spraakmechanisme<li>In het perifere spraakmechanisme</li><li>Veranderingen aan AHF – systeem</li><li>Veranderingen aan supra – laryngaal systeem</li><li>Veranderingen aan neuromusculair systeem</li><li>Effecten op communicatiefuncties<li>Veranderingen in taalbegrijpen</li><li>Veranderingen in expressieve taalvaardigheid</li><li>Veranderingen woordenschat</li><li>Veranderingen narratieve functie / vertelfunctie</li>