Les 6: specifieke factoren die leren articuleren beïnvloeden

Auditieve FB en spraakklankdiscriminatie
Articulatiebewegingen bij het aanvankelijk en canoniek brabbelen
Spraakverwerving bij baby / peuter - imitatiefase
Intentionele spraak op 1 jaar
Fonologische representaties
Overgang van auditieve besturing naar proprioceptieve FB (3-8jaar)
Auditieve en spraakklankdiscriminatie
Bevindingen
Effectiviteit SKD-training en articulatievaardigheid
Productievaardigheid en SKD
Orale sensorische vaardigheid en articulatie
Perceptueel-motorische vaardigheden
Neurobiologische leerprincipes

Preview samenvatting (2 van de 5 pagina's)

Les 6: specifieke factoren die leren articuleren beïnvloeden Auditieve FB en spraakklankdiscriminatie Articulatiebewegingen bij het aanvankelijk en canoniek brabbelen Eerste vormen van brabbelen  articulatiebewegingen gebruikt om relaties te leggen tussen motorische commando’s – auditieve – somatosensorische consequenties.  Deze informatie opgeslagen in synapsen (met pijlen voorgesteld in model) Baba, meme = motorische commando’s (= toevallige bewegingen)  vaak gestuurd vanuit onderkaak tussen de overgang van comfortgeluidjes naar brabbelen  Auditieve / akoestische consequentie = ze horen zelf wat ze zeggen  Somatosensorische consequentie = hij voelt wat hij doet Akoestische gewaarwording gebeurt in het begin enkel door naar zichzelf te luisteren tijdens het produceren van die geluidjes  6 maanden  canoniek brabbelen (= baby oefent echt op deze associaties) Imitatiefase  basis = o.b.v. extern akoestisch waarnemen leren dat dit dezelfde akoestische consequentie is. Spraakverwerving bij baby / peuter  imitatiefase 1. Auditief doel / model leren voor klanken of klankreeksen ze horen de ouders ‘ba’ zeggen, ze willen dit ook kunnen zeggen volwassene doet voor, kind krijgt een model en probeert dit na te zeggen zorgvuldig opgeslagen in de spraakklankroutecellen in de premotorische cortex naar de cellen in de hoger gelegen corticale gebieden 2. Feedforwardcommando’s geleerd om deze klank zelf te kunnen produceren  herhaalde pogingen om de klank te produceren of te imiteren op basis van het auditieve doel Auditief FB – systeem  auditief signaal vergeleken met gewenst auditief doel 3. Auditief commando geüpdatet wanneer er verschillen zijn die ontdekt zijn door auditieve FB 4. Leren van somatrisch doel voor klanken  tactiele en proprioceptieve informatie (gepaard gaat met het produceren van de klank) geëncodeerd op basis van de opgeslagen kennis uit 1  ook nog tactiele en proprioceptieve FB  Bewegingsdoelen accuraat genoeg zodat een klank geproduceerd kan worden (zonder FB - mechanismen geactiveerd)  Canoniek brabbelen  6-8 maanden wereldwijd hetzelfde (qua klanken) – primair gestuurd door motorische consequenties 7 à 8 maanden  alleen nog klanken die in de thuistaal voorkomen (binnen de brabbels) Imiteren Intonatie nabootsen Intentionele spraak op 1 jaar Transformatie spraakproductiesysteem  intentionele spraak = koppelingen ontstaan tussen groeiend conceptueel systeem & opslag van motorische patronen  gevormd tijdens brabbelen (protowoorden)  ontwikkeling van beginnende perceptueel- motorische representaties in proto-syllabary Proto-syllabary = geheel van routes/associaties tussen de betekenis van protowoorden , hun motorische commando, hun auditieve- en hun somatosensorische representatie Fonologische representaties Synapsen met betekenis gelegd?  fonologische representaties geleerd en opgeslagen als code (regel)  Codes ontstaan later dan de fonetische discriminatie Stel: baby is niet in staat om de bewegingsdoelen (FW-commando’s) goed op te slaan of de bewegingsdoelen op basis van de FB-systemen bij te sturen  nooit accuraat genoeg om zonder FB-systemen te functioneren  SOD Wanneer een gestoorde spraakmotorische controle een kernstoornis is  dan zou dit al duidelijk zijn in de fases van het brabbelen, omdat het bijsturen, leren en updaten van motorische commando’s start in de brabbelfase SOD  gekenmerkt door afwijkend en stereotiep brabbelen Overgang van auditieve besturing naar proprioceptieve FB (3-8jaar) VAN RIPER Gekend van stotteren & articulatie Theorie gebaseerd op cybernetica Cybernetisch model: Normen van buitenaf opgelegd (open systeem) FW – systeem = na een tijdje niet meer nodig (automatische articulatie, vergelijking o.b.v. inwendige normen) Articulatiefouten OSDA: Meer omissies  periode auditieve bijsturing (problemen met auditieve FB) Vooral distorsies  periode van tactiele en proprioceptieve besturing (problemen met opgebouwde normen) Een kind met articulatiefouten is te snel overgegaan van een open naar een gesloten controlesysteem. De normen die het kind hanteert komen niet overeen met de culturele normen. Er wordt geen discrepantie meer vastgesteld tussen de eigen representatie (doelen) en die van het model. Volwassenen worden slechthorend  blijven goed articuleren  Van Riper: probleem ligt bij opbouwen van interne normen op basis van een extern model (Horen kinderen de verschillen wel goed? Kunnen ze de foute productie niet discrimineren van de juiste productie? Is het puur een productiefout?) Auditieve en spraakklankdiscriminatie AD = ruimer dan SKD: Klankdiscriminatie Toonhoogtediscriminatie Luidheidsdiscriminatie SKD = vaardigheid om verschillen tussen SK te onderscheiden op grond van specifieke kenmerken. Bevindingen Relatie tussen ontwikkeling SKD vaardigheid & ontwikkeling articulatievaardigheid (tot 9j.) Tegenstrijdige bevindingen  SKS scoren significant minder goed op proef SKD dan normale articulatie  Geen verschil in auditieve discriminatie tussen SKS en normale ontw. Meer fouten = grotere zwakkere score op proeven SKD SKS: vooral problemen met discriminatie van de spraakklanken die ze foutief produceren Effectiviteit SKD-training en articulatievaardigheid WINITZ & PREISLER (1965)  23 jonge kinderen (eerste graad)  moeilijk met uitspraak /sreb/  zeggen /skreb/ Groep A: /sreb/ versus /skreb/ Groep B: /slip/ versus /sjlip/  D-training: 10+ correcties/12, gevolgd door een productietraining van /srib/  Juiste productie alleen door groep A SPIKER  Zegt het tegenovergestelde  Beste resultaten bereikt door te vertrekken vanuit een algemene SKD - vervolgens te komen tot specifieke SKD <h1>Document Outline</h1><li>Auditieve FB en spraakklankdiscriminatie<li>Articulatiebewegingen bij het aanvankelijk en canoniek brabbelen</li><li>Spraakverwerving bij baby / peuter ( imitatiefase</li><li>Intentionele spraak op 1 jaar</li><li>Fonologische representaties</li><li>Overgang van auditieve besturing naar proprioceptieve FB (3-8jaar)</li><li>Auditieve en spraakklankdiscriminatie</li><li>Bevindingen</li><li>Effectiviteit SKD-training en articulatievaardigheid</li><li>Productievaardigheid en SKD</li><li>Orale sensorische vaardigheid en articulatie</li><li>Perceptueel-motorische vaardigheden<li>Neurobiologische leerprincipes</li>