Algemene Psychologie - Hoofdstuk Leren en omgeving

Leren
Habituatie
Sensitisatie
Mere exposure – effect
Stimulus – responsleren
Klassieke conditionering
Appetitieve conditionering
Aversieve conditionering
Operante conditionering
Skinners radicale behaviorisme
Kracht van bekrachtiging
Cognitief perspectief op leren
Inzichtelijk leren
Cognitieve plattegronden
Sociaal leren

Preview samenvatting (3 van de 9 pagina's)

Hoofdstuk 8: Leren en omgeving
Inleiding
Leren = relatief duurzame verandering in potentieel gedrag dat het gevolg is van gerelateerde
omgevingsgebeurtenissen / bepaalde ervaringen.
 Kenmerken:
Relatief duurzaam = blijvend = stabiel
Potentieel = niet altijd zichtbaar (leren treedt ook op wanneer je geen verandering ziet in het gedrag)
Niet het gevolg van lichamelijke veranderingen door letsel, ziekte of lichamelijke rijping
Geen reflex of instinctief gedrag
Leren = verandering in gedrag.  behavioristische theorie
Instincten = aangeboren gedragingen
Habituatie = leren om niet te reageren op de herhaalde aanbieding van een stimulus, wennen aan
iets  zodat je je gemakkelijker kunt concentreren op belangrijke stimuli (bv. voorbijrijden van trein)
Sensitisatie = leren om steeds sterker te reageren op de herhaalde aanbieding van een stimulus (bv.
initiatief nemen om iets te veranderen aan de druppelende kraan)
 Geen associatieve vorm van leren (geen verband tussen stimuli)
Mere exposure – effect = aangeleerde voorkeur voor stimuli waaraan we al eerder zijn blootgesteld.
Stimulus – responsleren = vormen van leren die we kunnen beschrijven in termen van stimuli en
responsen, bvb. klassieke en operante conditionering.
Klassieke conditionering
 Ontdekt door Ivan Pavlov
Ivan Pavlov = onderzoeker rond het spijsverteringssysteem. Doordat er iets mis ging met de
experimenten o.v.v. speekselafscheiding, ontdekte hij iets anders: hoe verloopt de
speekselafscheiding?
Klassieke conditionering = leren van een verband tussen een stimuli en een respons waarbij een
neutrale stimulus (irrelevant) het vermogen krijgt om dezelfde aangeboren reflex op te roepen maar
dan als een relevante stimulus.
Appetitieve conditionering
1. Alles begint bij UCS  roept reflectieve respons op / UCR (voedsel zorgt voor
speekselafscheiding)
Verbinding tussen UCS en UCR is ingebakken, automatisch 2. Neutrale stimulus (NS) leidt niet tot een respons
3. Tijdens conditionering (verwervingsfase)  neutrale stimulus wordt herhaaldelijk samen
aangeboden met UCS = contiguïteit 4. NS wordt CS wanneer het geluid leidt tot speekselafscheiding (geluid is in staat dezelfde
respons op te roepen als UCS – speekselafscheiding) 5. UCR wordt CR  zelfde effect gebracht door UCS en CS
Speekselafscheiding gegeven door geluid en voedsel
Aversieve conditionering
CS = toon
(geluid)
UCS = elektrische shock
(voedsel)
CR = bevriezen
(speekselafscheiding)
1. UCS (shock) gevolgd door UCR = wegschrikken en bevriezen
2. Tijdens de verwerving wordt de shock (UCS) steeds voorafgegaan door toon
3. Na het leerproces  toon wordt CS, zorgt ervoor dat ze al een CR hebben tijdens de toon
(bevriezen) voor de shock komt
Geconditioneerde suppressie = onderdrukking van het duwen op het hendeltje voor eten (er niet
meer op drukken omdat je anders een shock krijgt).
𝐴
Onderdrukkingsratio berekenen 
𝐴+𝐵
 A = aantal keer dat gedrag gesteld wordt wanneer CS er is.
 B = aantal keer dat gedrag gesteld wordt wanneer CS er niet is.
 Suppressie van:
= niets geleerd
< = iets aangeleerd
o 0 = perfect aangeleerd
Belangrijke processen
1. Verwerving / acquisitie
Verwervingsfase = 1e leerstadium in KC, geconditioneerde stimulus roept steeds vaker de
geconditioneerde respons op.
Hoeveel keer moeten de NS en UCS samen worden aangeboden zodat NS CR uitlokt?
Het is afhankelijk van de aard van de CS – US connectie.
 Sommige connecties zijn biologisch voorbereid (1x meegemaakt = voldoende om het te
weten, bvb. ziek geworden van iets nieuws te eten)
 Andere connecties zijn niet biologisch (meerdere keren meemaken om het door te hebben)
Contiguïteit = samen / vlak na elkaar aanbieden van NS en UCS.
alleen niet voldoende, contingentie is ook nodig
Contingentie = maat voor het samengaan van 2 gebeurtenissen
(= kans dat UCS samen voorkomt met CS – kans dat UCS voorkomt zonder de CS)
 UCS komt niet zomaar voor!
Timing is essentieel!
 CS (geluid) en UCS (voedsel) zo snel mogelijk na elkaar aangeboden zodat het verband gelegd kan
worden.
 Tijdsperiode afhankelijk van soort respons dat moet worden geconditioneerd
o Motorisch  < 1 sec.
o Speekselafscheiding  5 – 15 sec.
o Angst  sec. – min.
o Smaakaversie  tot uren
Delay conditioning = op het einde van CS komt de UCS (komt samen voor).
Trace conditioning = er zit een interval tussen  eerst komt de CS, dan de US.
2. Uitdoving / extinctie
Uitdoving = afname van geconditioneerde associatie als gevolg van de afwezigheid van een
ongeconditioneerde stimulus (UCS) of bekrachtiger.
 Geconditioneerde responsen die werden aangeleerd laten verdwijnen
 Alleen CS aanbieden (geluid) zonder UCS (voedsel)
 Respons wordt tijdelijk onderdrukt (niet voorgoed verdwenen)
CS – UCS associatie verdwijnt niet!!!:
Rapid reacquisition = heraanleren
Spontaneous recovery = spontaan herstel, na tijdsperiode komt gedrag terug.
Reinstatement = UCS komt alleen voor  volgende keer weer CS = terug gedrag
Renewal = gedrag aangeleerd in context, gedrag uitgedoofd, in die context komt het
weer op