Samenvatting psychologie en psychomotoriek: 'Sociale en persoonlijke ontwikkeling van schoolkind en adolescent'

Samenvatting vak psychologie en psychomotoriek uit FASE 2.
Deel psychologie: 'Sociale en persoonlijke ontwikkeling van schoolkind en adolescent'
Dit document komt overeen met hoorcollege 13 en is gebaseerd op de powerpoint en lesopname.
Gedoceerd door Marc Roelands

Preview samenvatting (3 van de 10 pagina's)

HC 13; De sociale en persoonlijke ontwikkeling bij
kinderen en adolescenten
Inhoud
.................................................................................. 2
De ontwikkeling van het ik .................................................................................................................................. 2
Vlijt <-> minderwaardigheid ............................................................................................................................ 2
Zelfbeeld .......................................................................................................................................................... 2
Eigenwaarde .................................................................................................................................................... 3
Relaties: vriendschappen in de schooltijd ........................................................................................................... 4
Gender en vriendschap ....................................................................................................................................... 5
............................................................................. 6
Ontwikkelingstaken ............................................................................................................................................. 6
Identiteit .............................................................................................................................................................. 6
Zelfbeeld en eigenwaarde ............................................................................................................................... 7
Identiteitsvorming: verandering of crisis? ....................................................................................................... 7
Marcia’s theorie van identiteitsontwikkeling (Erikson in een modern jasje) .................................................. 8
Relaties: familie en vrienden ............................................................................................................................... 9
Familiebanden: veranderende relaties binnen het gezin ................................................................................ 9
Conflicten tussen ouder en kind als adolescent .............................................................................................. 9
Relaties met leeftijdsgenoten: het belang van ‘erbij horen’ ........................................................................... 9
De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd
De ontwikkeling van het ik
Vlijt <-> minderwaardigheid
FREUD: DE PSYCHOSEKSUELE ONTWIKKELING
De latentiefase (6 – 11 jaar)
 periode van rust
 ontwikkeling van tederheid
 nieuwsgierig naar sociaal-culturele aspecten: wat mag (niet)?

ERIKSON: DE PSYCHOSOCIALE ONTWIKKELING
Vlijt vs minderwaardigheid (7 – 11 jaar)
 positieve pool: competentie & bekwaamheid  vlijt
 negatieve pool: mislukking & onvermogen  minderwaardigheid
 ~ ervaringen (op school)
o slechte ervaring -> minder gemotiveerd zijn
o goede ervaring -> gemotiveerd blijven
 vlijt in de jeugd  succesvol als volwassene

Zelfbeeld
Er vindt een verschuiving plaats van fysieke naar psychologische karakterisering.
In de schooltijd beginnen kinderen een poging te doen een antwoord te vinden op de vraag: “Wie ben ik?” Deze
vraag wordt in de adolescentie nog belangrijker. Zelfbeeld = opvattingen over en percepties van zichzelf. Kinderen definiëren zich naast fysieke/externe eigenschappen nu ook met psychologische eigenschappen. Hun
zelfbeeld wordt gedifferentieerder. Ze kunnen zowel positieve als negatieve eigenschappen benoemen. 4 domeinen van het zelfbeeld
 3 persoonlijke domeinen
 1 intellectueel domein

In de schooltijd en adolescentie weegt voornamelijk het fysieke zelfbeeld door. Het uiterlijk en fysieke
vermogens staan centraal. Toch worden ook ervaringen uit de andere domeinen geïntegreerd in hun zelfbeeld. Sociale vergelijking = verlangen om eigen gedrag, vermogens, expertise en meningen te beoordelen door ze te
vergelijken met die van anderen. Dit gebeurt aan de hand van de sociale realiteit. Men kijkt naar de manier
waarop anderen handelen, denken, voelen, …
Wat is de ideale referentiegroep om je vaardigheden mee te vergelijken?
 opwaartse en neerwaartse sociale vergelijking
o opwaartse sociale vergelijking:
- kinderen vergelijken zich met kinderen die beter presteren dan zijzelf
- gevolg: beter presteren, maar ook een negatief zelfbeeld
- Bv. Meisjes zijn vaak ontevreden met hun lichaam omdat ze zich vaak vergelijken of
geconfronteerd worden met schoonheidsidealen, foto’s van modellen, …
o neerwaartse sociale vergelijking:
- kinderen vergelijken zichzelf met anderen die minder gunstig zijn
- gevolg: beschermd zelfbeeld
- Bv. Je wandelt voorbij een bedelaar en beseft dat je het eigenlijk nog niet zo slecht hebt.
Eigenwaarde
Eigenwaarde = de algemene en specifieke positieve en negatieve waardering van zichzelf. Eén van de belangrijkste ontwikkelingen die basisschoolkinderen doormaken, is de groeiende differentiatie van
hun eigenwaarde. Op zeven jaar is dit beeld nog vrij ongedifferentieerd. Hoe ontstaat het zelfbeeld en de eigenwaarde?
 vergelijken met anderen / sociale vergelijking
o zie eerder
 vergelijking met normen en beelden van de maatschappij
o Bv. Mega Mindy / Toby, modellen, mensen met veel aanzien, …
 vergelijken met innerlijke maatstaven
o Bv. Is 7/10 te weinig, voldoende of prima?

De groei en afname van eigenwaarde
In het algemeen groeit de eigenwaarde bij kinderen in de lagere school, met een kortstondige terugval rond de
leeftijd van 12 jaar en nadien weer een groei. De daling heeft te maken met de overgang naar het secundair
onderwijs, waarbij je ineens in een grote en onbekende zee terechtkomt. Doorheen de levensloop: Chronisch lage/hoge eigenwaarde
Kinderen met een chronisch lage eigenwaarde raken verstrikt in een cyclus van mislukking die moeilijk te
doorbreken is. Anderzijds bevinden kinderen met een chronisch hoge eigenwaarde zich in een cyclus van succes
waarvan ook niet wordt afgeweken. Beiden zijn problematisch. Ouders kunnen deze cyclus beïnvloeden adhv hun opvoedingsstijl:
 autoritatieve opvoeding: warmte en duidelijke grenzen  positieve eigenwaarde v/h kind
 autoritaire opvoeding: geen warmte, streng  negatief eigenwaarde v/h kind
 toegeeflijke opvoeding: warmte, geen grenzen  vals gevoel van eigenwaarde v/h kind

Ook leerkrachten kunnen het zelfbeeld en de eigenwaarde van kinderen beïnvloeden, door betrokken te zijn,
structuur te bieden en hun leerlingen te ondersteunen in een ontwikkeling tot zelfstandigheid/autonomie.