Samenvatting cursus communicatieve ontwikkeling

Uitgebreide samenvatting van de cursus communicatieve ontwikkeling. Het omvat info van de lessen, de cursus en de powerpoints.

Preview samenvatting (5 van de 70 pagina's)

Communicatieve ontwikkeling
Inhoudsopgave
1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 3
1.1 TERMINOLOGIE ............................................................................................................................................ 3
2 EEN MODEL VOOR COMMUNICATIE TUSSEN MENSEN ........................................................................... 4
2.1 TERMINOLOGIE ............................................................................................................................................ 4
2.2 MENSELIJKE COMMUNICATIE ........................................................................................................................ 5
2.2.1 Inleiding ............................................................................................................................................. 5
2.2.2 Situering van een probleem in het communicatiemodel .................................................................... 6
2.2.3 Noodzakelijke voorwaarden voor communicatie ............................................................................... 7
2.2.4 Andere domeinen in het communicatiemodel .................................................................................... 8
2.2.5 Besluit ................................................................................................................................................ 9
2.3 MODEL VOOR WOORDPRODUCTIE ................................................................................................................. 9
2.3.1 Conceptualisatie ................................................................................................................................ 9
2.3.2 Lexicon ............................................................................................................................................ 10
2.3.3 Grammaticale encodering ................................................................................................................ 11
2.3.4 Fonologisch encodering ................................................................................................................... 11
2.3.5 Motorische planning ......................................................................................................................... 12
2.3.6 Motorische programmering .............................................................................................................. 12
2.3.7 Motorische executie ......................................................................................................................... 13
2.4 MODEL VOOR WOORDBEGRIP ..................................................................................................................... 13
2.4.1 Overdracht van het akoestische signaal .......................................................................................... 13
2.4.2 Decoderen: fonologische en semantische verwerking .................................................................... 14
2.4.3 Werkgeheugen en aandacht ............................................................................................................ 14
2.4.4 Besluit .............................................................................................................................................. 14
3 PRENATAAL - PRELINGUALE PERIODE (EERSTE LEVENSJAAR) ........................................................ 15
3.1 TERMINOLOGIE .......................................................................................................................................... 15
3.2 INLEIDING .................................................................................................................................................. 15
3.3 GEHOOR ................................................................................................................................................... 15
3.3.1 Prenataal horen ............................................................................................................................... 16
3.3.2 Neonataal horen .............................................................................................................................. 18
3.3.3 Niet-talige en vroeg-talige intentionele communicatie ..................................................................... 21
3.4 TAAL ......................................................................................................................................................... 27
3.5 SPRAAK .................................................................................................................................................... 27
3.5.1 Ontwikkeling vd structuur en functies vh spraakapparaat ............................................................... 27
3.5.2 Feedback- en feed forwardcontrolesysteem van het spreken ......................................................... 32
4 PEUTER EN KLEUTER (1+ TOT 6 JAAR) ................................................................................................... 37
4.1 TERMINOLOGIE .......................................................................................................................................... 37
4.2 GEHOOR ................................................................................................................................................... 37
4.2.1 De hoorontwikkeling na het eerste levensjaar ................................................................................. 37
4.2.2 Taalontwikkeling .............................................................................................................................. 38
4.2.3 Spraakontwikkeling .......................................................................................................................... 38
4.3 TAAL IN DE VROEGLINGUALE FASE .............................................................................................................. 39
4.4 SPRAAK: FONETISCHE ONTWIKKELING ......................................................................................................... 39
4.4.1 Vroeglinguale periode (1;0 tot 2;6) .................................................................................................. 39
4.4.2 Differentiatiefase (2;6 tot 5;0) .......................................................................................................... 39
4.5 TAAL: FONOLOGISCHE ONTWIKKELING ......................................................................................................... 41
4.6 VLOEIENDHEID .......................................................................................................................................... 42
4.6.1 Inleiding ........................................................................................................................................... 42
4.6.2 Onvloeiendheden ............................................................................................................................. 42
4.6.3 Wanneer en bij wie verschijnen ze? ................................................................................................ 44
4.6.4 Wanneer en hoe verdwijnen ze? ..................................................................................................... 45
4.6.5 De onderliggende theorie voor stotteren ......................................................................................... 46
4.6.6 De communicatieve ontwikkeling van de kleuter ............................................................................. 47
4.7 TAAL ......................................................................................................................................................... 47
5 LAGERE SCHOOLLEEFTIJD ....................................................................................................................... 47
6 TIENER EN VOLWASSENE .......................................................................................................................... 48
6.1 TERMINOLOGIE .......................................................................................................................................... 48
6.2 GEHOOR ................................................................................................................................................... 48
6.2.1 Het leven in een wereld van geluid .................................................................................................. 48
6.2.2 Waarom luisteren we graag naar te luide muziek? .......................................................................... 50
6.2.3 Gehoorscreening in Vlaanderen bij jongeren .................................................................................. 52
6.3 TAAL ......................................................................................................................................................... 52
6.4 SPRAAK .................................................................................................................................................... 53
6.4.1 Vreemde talen, vreemde klanken... ................................................................................................. 53
6.4.2 Accentloos Belgisch – Nederlands spreken: must, mogelijkheid of utopie? .................................... 53
6.5 VLOEIENDHEID .......................................................................................................................................... 56
6.6 STEM ........................................................................................................................................................ 56
6.6.1 Deelcomponenten van de stem ....................................................................................................... 56
6.6.2 Evolutie v kinderstem naar volwassen stem .................................................................................... 62
7 OUDEREN ..................................................................................................................................................... 65
7.1 GEHOOR ................................................................................................................................................... 65
7.1.1 Inleiding ........................................................................................................................................... 65
7.1.2 Definitie ............................................................................................................................................ 65
7.1.3 Prevalentie ....................................................................................................................................... 66
7.1.4 Oorzaken ......................................................................................................................................... 66
7.1.5 Het effect van onbehandelde presbyacusis ..................................................................................... 67
7.1.6 Associatie tussen gehoorverlies, cognitieve aandoeningen en dementie ....................................... 67
7.1.7 Behandeling ..................................................................................................................................... 68
7.2 TAAL ......................................................................................................................................................... 68
7.3 SPRAAK .................................................................................................................................................... 69
7.4 STEM ........................................................................................................................................................ 69
1 Inleiding
1.1 Terminologie
Coderen
Concept omzetten in taal, formuleren (code overzetten)
Decoderen
Gesproken taal omzetten in een betekenis.
Woorden en woordgroepen kunnen identificeren in de taal die de zender
gebruikt + koppelen aan een betekenis.
Taal
Centraal systeem dat een gebruiker toelaat.
1. decoderen in een concept dat gebruiker wilt overbrengen of begrijpen
2. bijhorende grammaticale regels erop toepassen/ frases en zinnen te
ontcijferen
= motor van communicatie (gesproken/ geschreven info kan niet worden
uitgewisseld zonder)
Spraak
Mechanisme dat taal gebruikt om zich uit te drukken.
Manier waarop een uiting wordt uitgesproken.
(Motorische spraakstoornis → moeilijk woorden een vorm kunnen geven door
bv.
● spierzwakte
● verlamming
● problematische coördinatie/ programmering van complexe
spierbewegingen)
2 Een model voor communicatie tussen mensen
2.1 Terminologie
Akoestisch signaal
Geluidssignaal
Akoestiek = wetenschap die fysische eigenschappen van geluid
bestudeerd tijdens het verzenden
Articulatie
Beweging in de mond- en keelholte ten behoeve van spraakproductie
→ met tong, lippen, kaak en verhemelte
→ zowel in -als uitademing (met/zonder stemgeving)
Auditief
Betrekking hebbend op het gehoorde (waarneming geluid)
Fonetiek
Bestudering van spraakklanken vanuit de 3 standpunten:
● articulatorisch
● fysisch
● auditief
Fonologie
Studie van de fonemen/ klankstructuur van een bepaalde taal en v/d
principes die zorgen voor de organisatie v/d klanken in een taal à
eenheden/ elementen die samen een systeem vormen van betekenis
onderscheidingen
Perceptie
Waarneming
Praxis
Vermogen om een serie handelingen die je nog niet kent te plannen,
organiseren en uitvoeren
Prosodie
Het ritme, klemtoon, tempo en intonatie van een uiting door variaties
in toonhoogte, luidheid, duur en pauzes
(bv: vraag/zin, serieus/ironie)
→ suprasegmentele elementen van taal
Segment
Kleinst mogelijke eenheid in de spraak die fysiek/ auditief te
onderscheiden is.
Prosodische eenheden (intonatie, klemtoon) overstijgen niveau van
enkel segment, hangen niet duidelijk met een segment samen
(daarom SUPRASEGMENTEEL)
Semantiek
Wetenschap voor betekenis symbolen
(betekenisleer)
Betreft de bouwstenen van natuurlijke talen die voor communicatie
dienen/ woorden en zinnen.
2.2 Menselijke communicatie
2.2.1 Inleiding
In logopedie
• Communicatiemoeilijkheden situeren
• Afvragen welke vaardigheden noodzakelijk zijn voor een normale communicatie
• Biedt referentiekader voor welke specialisatiedomeinen betrokken zijn om communicatieproblemen
tussen mensen te bestuderen

Communicatie
• Communicare = iets gemeenschappelijk maken
• Uitwisseling v betekenisgevingen tss 2 of meer mensen

Communicatiemodel
• Zender: stuurt boodschap
o Wil info delen met iemand
Ontvanger: ontvangt boodschap
• Betekenis: het uiwisselen vd info
o Reden dat er gecommuniceerd w
• Stoornis in communicatie: treft beide personen! (wil en info delen)
• Via spraak & taal een boodschap begrijpen en uiten
o Input – verwerking – output
• Interactieve netwerk vd processen die deze ‘mind-tot-mind’ comm ondersteunt
o = communicatieketen
• visuele info toegevoegd (gebaren, gezichtsuitdrukkingen & lichaamstaal)
• Lichaamstaal kan andere dingen laten interpreteren dan wat de zender zegt!
o Hoe je u op dat moment voelt laten zien
o Handgebaren toevoegen voor duidelijkheid!

Communicatieketen
• Belangrijkste concept is dat zender een boodschap wil delen
o Boodschap = concept, idee, ervaring of gevoel
o De boodschap w metntaal gecodeerd in taal (woorden, zinnen, verhaal)
§ Ontvanger kan de boodschap dan nog neiet ontvangen
• Het woord w via een medium (spraak) kenbaar gemaakt voor ontvanger
o Boodschap neemt nu concrete, fysische vom aan
o Er zijn versch media in communicatie
§ Wnnr we woorden begeleiden met gebaren
• De ontvanger kan boodschap via zintuigen ontvangen
o Visus & gehoor zijn de belangrijkste voor het ontvangen v spraak & taal
• Er is sprake v informatie-uitwisseling als de boodschap begrepen is door ontvanger
o Dit gebeurt door het decoderen v spraak, taal & beeld