Samenvatting van de taalontwikkeling van het kind

Het is een uitgebreide samenvatting over de prelinguale fase, vroeglinguale fase, differentiatiefase, voltooiingsfase en twee- en meertaligheid bij jonge kinderen. Het omvat info van de lessen, het handboek en de powerpoints.

Preview samenvatting (5 van de 73 pagina's)

De taalontwikkeling van het kind
Inhoudsopgave
De prelinguale periode (0m – 12m) ................................................................................................................................... 3
1 Wat gebeurt er in de prelinguale periode ............................................................................................................................ 3
1.1 Van taal naar communicatie ......................................................................................................................................... 4
1.2 Verschil ende aspecten, verschil ende periodisering .................................................................................................... 5
2 Huilen/schreien en vroege luisterontwikkeling (geboorte – 6 weken) ................................................................................. 6
2.1 Prenatale en vroege luisterontwikkeling ...................................................................................................................... 6
2.2 De eerste vocale productie en de interactieve ontwikkeling ........................................................................................ 7
3 Vocaliseren (+/- 6 weken – 4 maanden) ............................................................................................................................... 9
3.1 De verdere luisterontwikkeling ..................................................................................................................................... 9
3.2 Evolutie in de interactie ................................................................................................................................................ 9
3.3 Evolutie in de vocale productie ................................................................................................................................... 10
4 Vocaal spel (+/- 4 maanden – 7 maanden) ......................................................................................................................... 11
4.1 De verdere luisterontwikkeling ................................................................................................................................... 11
4.2 Evolutie in de interactie .............................................................................................................................................. 11
4.3 Evolutie in vocale productie ........................................................................................................................................ 12
5 Brabbelen ........................................................................................................................................................................... 13
5.1 Van luisterontwikkeling tot passieve taalontwikkeling ............................................................................................... 13
5.2 Evolutie in de interactie .............................................................................................................................................. 14
5.3 Evolutie in vocale productie ........................................................................................................................................ 15
6 Besluit: prelinguale periode, het onzichtbare fundament .................................................................................................. 18
De vroeglinguale periode (1j – 2j6m) ................................................................................................................................ 19
1 Wat gebeurt er in de vroeglinguale periode ....................................................................................................................... 19
2 Fragmenten van taalproductie tijdens de vroeglinguale periode ...................................................................................... 20
3 Eénwoordfase en verdere woordenschatontwikkeling (1j – 1j 6m) .................................................................................... 20
3.1 Wanneer en hoe verschijnen eerste woordjes? ......................................................................................................... 20
3.2 Woordenschatontwikkeling ........................................................................................................................................ 22
3.3 Van woord tot zin: de holofase ................................................................................................................................... 23
4 Twee- en meerwoordzin, telegramstijlfase (1j6m – 2j6m) ................................................................................................. 23
4.1 Wanneer en hoe verschijnen eerste zinnetjes? .......................................................................................................... 24
4.2 Soorten eerste zinnetjes ............................................................................................................................................. 24
4.3 De meerwoordzin of telegramfase ............................................................................................................................. 26
5 Fonologische ontwikkeling ................................................................................................................................................. 28
5.1 Fonemen ..................................................................................................................................................................... 28
5.2 Foneemverwerving ..................................................................................................................................................... 29
5.3 Fonologische processen .............................................................................................................................................. 30
5.4 Syllabe- en woordvorming .......................................................................................................................................... 32
6 Taal als spel ........................................................................................................................................................................ 34
Differentiatiefase (2j6m – 5j) ............................................................................................................................................ 35
1 Grote veranderingen .......................................................................................................................................................... 35
2 Enkele fragementen v taalproductie tijdens deze periode ................................................................................................. 37
3 De verdere fonologische ontwikkeling ................................................................................................................................ 37
4 Semantiek en woordenschat .............................................................................................................................................. 38
4.1 Kwantitatieve groei ..................................................................................................................................................... 38
4.2 Kwalitatieve groei ....................................................................................................................................................... 38
4.3 Idiomen en neologismen ............................................................................................................................................ 40
4.4 Nieuwe woordklassen ................................................................................................................................................. 41
5 Syntaxis ............................................................................................................................................................................... 44
5.1 Zinslengte en woordvolgorde ..................................................................................................................................... 44
5.2 Vraagzinnen ................................................................................................................................................................ 45
5.3 Ontkennende zinnen ................................................................................................................................................... 46
5.4 Samengestelde zinnen ................................................................................................................................................ 46
6 Morfologische ontwikkeling ............................................................................................................................................... 47
6.1 Meervoudsvorming ..................................................................................................................................................... 47
6.2 Verkleinwoorden ......................................................................................................................................................... 48
6.3 Werkwoorden: congruentie ........................................................................................................................................ 49
6.4 Werkwoorden: tijdsgebruik ........................................................................................................................................ 50
7 Taal als spel ........................................................................................................................................................................ 52
7.1 De bedmonoloog ........................................................................................................................................................ 52
7.2 Taalspel overdag ......................................................................................................................................................... 53
8 Pragmatische, communicatieve en metalinguïstische aspecten ........................................................................................ 54
9 Aarzelend spreken .............................................................................................................................................................. 55
De voltooiingsfase (5j – 10j) ............................................................................................................................................. 57
1 Van taal naar taalcultuur ................................................................................................................................................... 57
2 De verdere fonologische ontwikkeling ................................................................................................................................ 58
3 Semantiek en woordenschat .............................................................................................................................................. 58
4 Morfo-syntactische aspecten ............................................................................................................................................. 60
5 Taal als spel ........................................................................................................................................................................ 61
5.1 Evolutie in taalspel ...................................................................................................................................................... 61
5.2 Taal in kindercultuur ................................................................................................................................................... 61
5.3 Taal in kinderhumor .................................................................................................................................................... 62
6 Pragmatische, communicatieve en metalinguïstische aspecten ........................................................................................ 63
Twee- en meertaligheid bij jonge kinderen ....................................................................................................................... 65
1 Wat is tweetaligheid bij kinderen? ..................................................................................................................................... 65
2 Standaardtaal, dialect en taalvarianten ............................................................................................................................. 67
3 Simultane tweetaligheid ..................................................................................................................................................... 67
3.1 Verloop van de simultane tweetaligheid .................................................................................................................... 68
3.2 Problemen die kunnen optreden bij simultane tweetaligheid ................................................................................... 70
4 Successieve tweetaligheid .................................................................................................................................................. 71
4.1 Verloop van de successieve tweetaligheid ................................................................................................................. 72
4.2 Problemen die kunnen optreden bij successieve tweetaligheid ................................................................................. 72
De prelinguale periode (0m – 12m)
1 Wat gebeurt er in de prelinguale periode
- Pre-linguaal = voor-talig
- 0-12 maanden
- Kind spreekt nog niet
o Gebruikt geen klankgroepen (conventionele taaltekens)
- Eerste jaar = leeg jaar voor taalontwikkeling
o FOUT
- Eerste jaar
o Grondslagen vd taalverwerving w gelegd
§ Zowel vanuit algemeen communicatief als zuiver linguïstisch oogpunt
o Niet al een voorwaarden voor goede taalontw geschapen maar ontplooit zich ook reeds de
communicatieve ontwikkeling
o Er w beging gemaakt met de echte linguïstische ontw
o Interactie met omgeving = cruciaal belang
§ Omgevingsgeluiden, taalaanbod, affectieve & sociale inbedding vh taalgebeuren

aangeboren
taalvermogen
Taalontwik-
keling
aangepast
taalaanbod

Aangeboren taalvermogen
- Taalaanleg – bij ene kind groter dan bij andere – grootte is individueel verschil end
- Alle anatomische en neurologische vermogens van het kind (sensori-motorisch, cognitief, sociaal-
emotioneel) + neurologische rijpingsprocessen die ons in staat stel en om te leren
- Verschil ende delen in de hersenen zijn verantwoordelijk voor de taalontwikkeling
- Is cruciaal, maar op zich onvoldoende om tot goede taalontwikkeling te komen -> daarvoor
aangepast taalaanbod nodig
- Pijl in 1 richting: aangeboren taalvermogen is individueel verschil end en beïnvloedt de
taalontwikkeling
Aangepast taalaanbod
- Komt vanuit de omgeving – ouders, school, andere betrokkenen, externe stimuli
o Bv: kind dat opgroeit in NL omgeving zal NL leren – idem met FR – of combinatie van NL en
FR
- Pijl in 2 richtingen: wederzijdse beïnvloeding bv: gezin waarin veel voorgelezen wordt +
kwaliteitsvol e taal aangeboden wordt à grotere kans op goede taalontwikkeling cf weinig aanbod
- Kind met goede taalontwikkeling zal veel taalaanbod vragen bv vragen (wat, waarom,…) stel en,
betekenissen van woorden vragen, … wat op zijn beurt weer leidt tot sterkere taalontwikkeling en
vice versa met zwakke taalontwikkeling

1.1 Van taal naar communicatie
- Menselijke communicatie = uitwisselen v signalen tss minstens 2 personen
o Is er al voor de geboorte
o W volop uitgebreid vanaf geboorte
o Bv. baby maakt kreun en zuchtgeluidjes zonder concrete betekenis
- Taal
o Als deze signalen vorm v symbolen krijgen
§ Symbolen waaraan binnen een bepaalde taalgemeenschap een betekenis is
gebonden
o Bv. baby maakt geluidjes, mama reageert erop door boven wiegje te hangen met glimalach,
als mama uit gezichtsveld verdwijnt, maakt baby zelfde geluidjes (= interactie)
- Relatie tss symbool (het teken) en het betekende (waarnaar het symbool verwijst)
o Arbitrair (wil ekeurig)
o Voorbeeld: een stoel (het betekende) heet in het Nederlands stoel (het teken) maar in het
Engels chair (teken) en in het Frans chaise (teken). Omgekeerd kan een symbool als tafel
(teken) in het Nederlands een meubelstuk betekenen maar in het Duits een schoolbord
- Symbolisch taalgebruik
o Rol vd taalgemeenschap w heel belangrijk
o Signalen staan daarentegen dikwijls los v deze taalgemeenschap
- Charles Peirce (taalfilosoof)
o Plaatst tss categorie signalen & symbolen nog de iconen
§ Verwijzen op een beeldende manier naar het betekende
§ Veel iconen in gebarentaal
• Wiegende armen à baby, hand naar de mond à eten
§ In gesproken taal zijn iconen schaars
• Alleen onomatopeeën
o Bv. koekoek, miauw, roekoeën, …
- Gebarentaal heeft ook zuiver arbitraire symbolen
- Taalaanbod speelt in op de groeiende taalvaardigheid vh kind
o Babytaal maakt veel gebruik v onomatopeeën (wafwaf, tiktak …)
o Deze bieden het kind een opstapje vh doorzichtige icoon naar het abstracte symbool (hier
dus een hond, klok, …)
- Overgang v communicatie naar taal w gerealiseerd
o Begin: er is communicatie maar geen taal
o Einde: er is ontegensprekelijk taal
- Meestvoorkomende situatie à kind leert gesproken taal
- Uitzonderingssituatie à gebarentaal w verworven (geluidsfactor neemt af)
- Figuur 1 p79
o Er zijn doorsneeleeftijden weergegeven
§ D eleeftijden moeten met zekere spreiding geïnterpreteerd w
§ Variatie tss kinderen is vrij groot
• Deze variatie komt door versch factoren
o Binnen het kind: neurobiologische rijping
o Buiten het kind
o Interactie kind – opvoeder
- Evolutie v comm tot taal in de vorm v woordbegrip & woordprod is rond bij +/- 1j
o Comm met niet-talige middelen dooft niet zomaar uit
o Ook volwassenen gebruiken nog non-verbale comm
o Wel is het dat naarmate aandeel v taal in comm toeneemt, het aandeel vd bredere comm
middelen afneemt
§ Er w geschat dat bij kind v 20m 2/3 via taal verloopt

1.2 Verschil ende aspecten, verschil ende periodisering
- Eerste levensjaar is een druk jaar
o Er is naast de comm ontw ook een aanzet tot de linguïstische comm
§ Kind maakt aanvang met passieve taalontw
§ Hij begint ook actief aan foneemverwerving vd moedertaal
o Communicatieve ontwikkeling
§ Ingebed in sociale interactie
§ Klank- en taalontwikkeling w mede gestuurd door
• Fijnmotorische ontwikkeling vd spraakorganen
• Sensorische ontw (v gehoor & gezicht)
• Algehelde psychologische ontwikkeling
- Verschil ende aspecten staan met elkaar in verbinding
o Motorische ontwikkeling
o Psycho-sociale ontwikkeling
o Taalontwikeling
§ Comm ontw
§ Luisterontw
§ Vocale ontw
- 4 fasen in prelinguale periode
o Huilen (eerste weken)
o Vocaliseren (6w – 4m)
o Vocaal spel (4m – 7m)
o Brabbelen (7/8m – 12m)