SAMENVATTING GROETEN – EN FRUITVERWERKING
INHOUDSOPGAVE
Inleiding ................................................................................................................................................................... 4
Belang voor de sector ......................................................................................................................................... 4
verwerkingsproces .......................................................................................................................................... 4
Contractteelt, oogst en kwaliteitscontrole ............................................................................................................. 6
Opslag – bewaring ................................................................................................................................................... 8
Factoren die belangrijk bij opslag in koelcellen .................................................................................................. 8
Voorbewerkingen .................................................................................................................................................... 9
Droge reiniging .................................................................................................................................................... 9
Luchtstroom .................................................................................................................................................... 9
Ontaarder ...................................................................................................................................................... 10
Insectentrommel ........................................................................................................................................... 10
Ontstenen ......................................................................................................................................................... 11
Onttoppen – onttrossen.................................................................................................................................... 15
1st: onttrossen .............................................................................................................................................. 15
2de: onttoppers .............................................................................................................................................. 16
Verkleinen ......................................................................................................................................................... 17
Bonen ............................................................................................................................................................ 21
Breuk verhinderen ............................................................................................................................................ 23
Valhoogte ...................................................................................................................................................... 23
Valbreker ....................................................................................................................................................... 23
Dempend materiaal (vb. rubber, water) ....................................................................................................... 24
Verwijderen kleine deeltjes .............................................................................................................................. 24
Sorteren op grootte .......................................................................................................................................... 25
Transportsystemen ........................................................................................................................................... 26
Optische sortering ............................................................................................................................................. 30
Verschillende types sorteerders ................................................................................................................... 31
Detectiesystemen ......................................................................................................................................... 33
Laser .............................................................................................................................................................. 34
Software ........................................................................................................................................................ 34
Wassen .................................................................................................................................................................. 35
3 soorten water ................................................................................................................................................. 35
Bladgroentewassers = pEDDELWASSERS .......................................................................................................... 36
Trommelwasser ................................................................................................................................................. 37
Schillen .................................................................................................................................................................. 38
Stoomschillen (vaak gevraagd examen) ............................................................................................................ 38
Carborundum .................................................................................................................................................... 40
Schillen met heet water en loog ....................................................................................................................... 40
Blancheren ............................................................................................................................................................ 41
Types blancheurs .............................................................................................................................................. 42
Waterblancheur ............................................................................................................................................ 42
Types waterblancheurs ................................................................................................................................. 43
Stoomblancheur ............................................................................................................................................ 44
Recente ontwikkelingen bij het blancheren ...................................................................................................... 45
Niet – thermische blancheertechnieken ....................................................................................................... 45
Alternatieve vormen thermisch blancheren (Examen geef 2 alternatieve vormen en leg uit) ................ 46
Blancheertest .................................................................................................................................................... 47
Principe ......................................................................................................................................................... 47
Soorten blancheertesten (examen testen uitleggen) ................................................................................... 48
Ontwateren ........................................................................................................................................................... 49
Portioneren van spinazie of bladgroenten ............................................................................................................ 49
Invriezen ................................................................................................................................................................ 50
Warmteoverdracht ........................................................................................................................................... 50
Warmteoverdracht door geleiding ............................................................................................................... 50
Warmteoverdracht door stroming ................................................................................................................ 50
Invriescruve (examen: fases uitleggen, curve tekenen, curve en fase uitleggen) ............................................. 50
Invriescurve van water .................................................................................................................................. 50
Invriescurve van een oplossing (zout-water) ................................................................................................ 51
Invriescurve complex voedingsmiddel .......................................................................................................... 52
Invriezen ............................................................................................................................................................ 52
Invriezen met lucht ........................................................................................................................................... 53
IQF (Individual Quick Frozen) ............................................................................................................................ 53
Koelinstallatie (Examen uitleggen) ................................................................................................................ 54
Cryogeen invriezen ............................................................................................................................................ 55
Nieuwe invriesmethoden .................................................................................................................................. 55
Afvullen in bulk ..................................................................................................................................................... 57
Opslag ................................................................................................................................................................... 57
Verpakking ............................................................................................................................................................ 58
Hoe diepvriesgroenten verpakken .................................................................................................................... 58
Examenvragen productie olijfolie ......................................................................................................................... 60
INLEIDING
BELANG VOOR DE SECTO R
De Belgische land – en tuinbouw levert grondstoffen voor:
o Verse markt (aardappelen, groentes en fruit)
o Aardappelverwerkende industrie
o Fruit verwerkende industrie
o Groeten verwerkende industrie
Veel verschillende bedrijven hebben zich gespecialiseerd in bepaalde conserveringsmethoden (roken,
zouten, drogen, konjjten, zuren)
o Diepvriesbedrijven
o Conserveren (=blik) bedrijven
o Drogerijen
o Verzuren van groenten (in een bokaal)
o Jam – en vruchtensap bedrijven
VERWERKINGSPROCES
ONTSTAAN VAN COMMERCIËLE GROETENTEELT
Pushfactoren (Duw factoren)
o Hongersnood in België
o Agricultural invasion (West – Europese vasteland werd overspoeld door goedkoop
buitenlands broodgraan en andere landbouwproducten uit de VS en Oekraïne
Pull factoren (trekfactoren)
o Bevolkingsgroei in de 2de helft 19de eeuw
Meer en meer mensen gingen in steden gaan wonen (Verstedelijking)
Nicolas Appert Appertisatie = Voedsel hermetisch afsluiten in glazen flessen en onderdompelen in
een warmwaterbad
o Tegenover Appertisatie staat Pasteurisatie gebeurt bij een °C van 70 – 80°C
Durant gelijkaardig proces, maar gebruikte blikken i.p.v. glazen flessen
BELGISCHE CONSERVENSECTOR (2DE GAMMA)
Werd gezien als een luxeproduct
De conservensector kent zijn ontstaan rond 1880
Het werd geëxporteerd naar alle werelddelen, maar door WO I en WO II was er een langzame
verspreiding
o Vanaf 1950 was er een stijgende vraag
In 1980 was er stabilisatie van conserveren
o Gestart met bewaren van diepvriesproducten in conserven
o = verser product = verse groentes = 1ste gamma groenten
BELGISCHE DIEPVRIESSECTOR
Diepvriestechnologie was op punt in de VS in 1930
Het was ideaal voor het bewaren van kwaliteit
o Betere voedingswaarde, smaak en kleur
Het invriezen gebeurde bij -25 - -40°C die bewaard werden bij < - 18°C
Diepvriesproducten = 3de gamma groenten
1980
o VEGEBE = Verbond voor groenteverwerkende bedrijven
Het is de beroepsorganisatie voor de groenteverwerking en handel in
industriegroenten
Doel VEGEBE
Harmonisatie van regels en standaarden, receptienormen en kwaliteitseisen
o VEGEBE is lid van FEVIA = de Federatie van Voedingsindustrie en de KMO – organisatie
1990
o Uitbreiding van het assortiment
Kant – en klare maaltijden, soepen, pasta’s
2010
o 90% export
o Groeiende markt
o Versnijderijen (4de en 5de gamma)
VOORDEEL DIEPVRIES T.O.V. VERS
Onmiddellijk na oogst diepgevroren
Hoge voedingswaarde
Gebruiksvriendelijk
Heel het jaar door beschikbaar
INDELING GROENTEN VOOR DIEPVRIESINDUSTRIE
Bladgroenten andijvie, spinazie
Wortel – en knolgewassen wortelen, bieten, knolselder, rapen, schorseneren
Peulvruchten erwten, bonen
Koolgewassen bloemkool, rode – en witte kool, spruiten
Andere prei, rabarber, selder
CONTRACTTEELT, OOGST EN KWALITEITSCONTROLE
Contractteelt
o De aangeleverde groenten worden geteeld bij landbouwers waarmee het bedrijf een contract
aangaat
Contract voor industriegroeten
o Is een verbintenis tussen een producent en een koper die voor beide partijen een vaste prijs
geeft
Bij telers zorgt contractteelt voor een beperking van:
o Prijsrisico
o Verzekerde afzet
o Vermijden van kapitaalsgebrek
Contractprijzen voor industriegroenten liggen meestal aan de lage kant
o Komt door een overaanbod van industriegroenten
o Dit overaanbod wordt veroorzaakt door reconversie in de landbouw (lage prijzen,
mestwetgeving, doorgedreven mechanisatie die zorgt voor een teveel aan beschikbare
arbeid)
2 SOORTEN GROENTEN VOOR EEN DIEPVRIES BEDRIJF
Akkerbouwmatige groenten of extensieve groenten
o Grote machines nodig om te kunnen zaaien
o Landbouwer heeft weinig invloed
o Taak landbouwer is om de groenten te controleren om ziektes te vermijden
o Vb. wortelen, bonen, erwten, spinazie
Intensieve groenten
o Machines nodig om te planten, maar er is nog steeds manueel werk
o Rol van de landbouwer heeft een groter belang
o Wordt door de landbouwer aan het bedrijf geleverd
o Vb. prei, bloemkool
70/30 verhouding
70% wit
30% groen
Wordt afgesneden
INHOUD CONTRACT
Hoeveel dient er geleverd te worden
Wat zijn de leveringsvoorwaarden
Wat is de prijs
Omschrijving van gevraagde uniforme kwaliteit
Diepvriesbedrijf extra regels:
Extra sorteringscriteria
Vragen naar kwaliteitsnormen bij de telers
Afwijkingen kunnen zorgen voor afwijking van de vaste contractprijs
OPSLAG – BEWARING
Na de oogst gaat het verouderingsproces van groeten versneld verder
o De groenten gaan verder ademen
Ademhaling: het proces waarbij koolhydraten worden afgebroken en CO2 en water gevormd wordt
C6H12O6 + 6 O2 6 CO2 + 6 H2O + energie
Groenten die na de oogst vrij sterk ademen zijn voor een korte periode te bewaren vb. erwten,
spinazie, sperziebonen, spruiten
o Bij deze groeten kan er makkelijk “verhitting” optreden belangrijk is dat de verwerking snel
plaatsvindt
o De verwerking gebeurt meestal 4 uur na de oogst
Andere groenten ademen weinig en kunnen voor een langere periode bewaard worden vb. prei en
wortelen
o Bij een langere periode worden deze groenten bewaard in koelcellen
FACTOREN DIE BELANGRIJK BIJ OPSLAG IN KOELCELLEN
Temperatuur
De optimale temperatuur, waarbij de langste bewaarduur mogelijk is verschilt van
product tot product
Voor een groot deel wordt de langste bewaarduur bereikt bij 0°C
Vriesschade treedt op een paar graden onder 0
Relatieve vochtigheid van de bewaarlucht
Bij een te hoge RV treedt makkelijk schimmelvorming op
Bij een te lage RV optreden van uitdroging wat gewichtsverlies veroorzaakt
Gassamenstelling van de koelcel (O2/N2/CO2)
Industriegroenten worden bewaard bij atmosferische gassamenstelling
VOORBEWERKINGEN
Voorbewerkingen:
o De eerste bewerkingen die de grondstoffen ondergaan
De voorbewerkingen verwijderen vreemde bestanddelen zoals aarde, stenen, zand
DROGE REINIGING
Grote voordeel droge reiniging
o Geen water nodig
o Goede efficiëntie
o Geringe milieubelasting
LUCHTSTROOM
Type groenten:
o Spinazie, erwten, bonen
Reiniging zonder gebruik te maken van water
Net na het inkippen op de productielijn wordt d.m.v. een sterke luchtstroom de lichte van de zware
delen gescheiden
o Blaadjes en restanten van peulen worden uit de erwten geblazen. De erwten blijven achter
o Bij spinazie worden de lichte spinaziebladeren naar een verdere productieband geblazen
terwijl zware bestanddelen zoals knaagdieren achterblijven
ONTAARDER
Type groente: wortelgewassen
De groeten worden over bewegende rollers getransporteerd en geschud zodat de losse aarde van de
groenten verwijderd wordt
INSECTENTROMMEL
Type groente: spinazie
Spinazie komt tegen de wand en gaat door de fijne maaswijdte er niet door
Insecten, kleine steentjes gaan er wel door
10
Document Outline
Inleiding
Belang voor de sector
verwerkingsproces
Ontstaan van commerciële groetenteelt
Belgische conservensector (2de gamma)
Belgische diepvriessector
Voordeel diepvries t.o.v. vers
Indeling groenten voor diepvriesindustrie
Contractteelt, oogst en kwaliteitscontrole
2 soorten groenten voor een diepvries bedrijf
Inhoud contract
Opslag – bewaring
Factoren die belangrijk bij opslag in koelcellen
Voorbewerkingen
Droge reiniging
Luchtstroom
Ontaarder
Insectentrommel
Ontstenen
Onttoppen – onttrossen
1st: onttrossen
2de: onttoppers
Verkleinen
Bonen
Breuk verhinderen
Valhoogte
Valbreker
Dempend materiaal (vb. rubber, water)
Verwijderen kleine deeltjes
Sorteren op grootte
Transportsystemen
Optische sortering
Verschillende types sorteerders
Detectiesystemen
Laser
Software
Wassen
3 soorten water
Bladgroentewassers = pEDDELWASSERS
Trommelwasser
Schillen
Stoomschillen (vaak gevraagd examen)
Carborundum
Schillen met heet water en loog
Blancheren
Types blancheurs
Waterblancheur
Types waterblancheurs
Stoomblancheur
Recente ontwikkelingen bij het blancheren
Niet – thermische blancheertechnieken
Alternatieve vormen thermisch blancheren (Examen ( geef 2 alternatieve vormen en leg uit)
Blancheertest
Principe
Soorten blancheertesten (examen testen uitleggen)
Ontwateren
Portioneren van spinazie of bladgroenten
Invriezen
Warmteoverdracht
Warmteoverdracht door geleiding
Warmteoverdracht door stroming
Invriescruve (examen: fases uitleggen, curve tekenen, curve en fase uitleggen)
Invriescurve van water
Invriescurve van een oplossing (zout-water)
Invriescurve complex voedingsmiddel
Invriezen
Invriezen met lucht
IQF (Individual Quick Frozen)
Koelinstallatie (Examen uitleggen)
Cryogeen invriezen
Nieuwe invriesmethoden
Afvullen in bulk
Opslag
Verpakking
Hoe diepvriesgroenten verpakken
Examenvragen productie olijfolie