Samenvatting Sociaal recht voor criminologen

Dit document bevat een bondige samenvatting van het vak 'Sociaal recht voor criminologen', gegeven aan de KU Leuven in 2017-2018. Het bevat onder meer informatie over het arbeidsrecht en het sociale zekerheidsrecht.

Preview samenvatting (4 van de 26 pagina's)

Sociaal recht
Introductie sociaal recht
Sociaal recht: geheel van rechtsregels die het recht op arbeid/bestaanszekerheid regelen.
 Historische oorsprong: beginnende industrialisatie 19de eeuw brengt een sociale
kwestie met zich mee, namelijk het kunnen garanderen van menswaardig bestaan
Sociaal recht bestaat uit twee deelcomponenten: arbeidsrecht & sociaalzekerheidsrecht.
Arbeidsrecht: normeren individuele/collectieve betrekkingen werkgevers/werknemers.
Arbeidsrecht is een veredeld overeenkomstrecht of een eenzijdige rechtshandeling waar
twee partijen een akkoord vinden (werknemer verleent arbeid, werkgever betaalt loon).
De werknemer wordt beschouwd als een zwakke partij en heeft bescherming nodig 
regelgevend kader waaraan de arbeidsovereenkomst moet voldoen. D.i. dwingend recht.
Indien de arbeidsovereenkomst een inbreuk maakt op het dwingend recht, dan is dit
contract of de clausule relatief nietig (enkel ingeroepen door de beschermende partij).
De werknemer kan afstand doen van bescherming en akkoord gaan met de inbreuk.
Sociaal zekerheidsrecht: stelsels die voorzien in individuele sociale prestaties en die
ertoe strekken de levensstandaard van de betrokkene te handhaven, hem de middelen tot
een menswaardig bestaan te verschaffen en/of bepaalde bijzondere kosten op te vangen.
Rechtshandelingen die ingaan tegen dat publiekrecht zijn absoluut nietig. Dit betekent
dat alle belanghebbenden de nietigheid van een contract of van een bepaalde clausule
kunnen vorderen. Bovendien kan er geen afstand meer worden gedaan van bescherming.
Geschillen in verband met sociaal recht: de arbeidsrechtbanken & de arbeidshoven.
 Arbeidsrechtbanken samengesteld uit een voor het leven benoemde beroeps-
magistraat en twee lekenrechters (in de meeste gevallen één op voordracht van
de meest representatieve werknemersorganisatie, andere werkgeversorganisatie).
 De rechtsplegingvergoedingen voor de arbeidsrechtbank zijn uitzonderlijk laag.
Dit is zo geregeld om de toegankelijkheid te vergoten (beschermend karakter).
 Indien hoger beroep, dan zijn de kosten voor de betrokken overheid of instelling.
Individueel arbeidsrecht
1.De arbeidsovereenkomst
Arbeidsovereenkomst is een overeenkomst tussen een werkgever en een werknemer,
waarbij de werknemer zich verbindt tot het verrichten van arbeid in ondergeschikt
verband en de werkgever zich ertoe verbindt aan de werknemer een loon uit te betalen.
Belangrijke wezenskenmerken van deze definitie:
 Tegenover arbeid dient steeds een loon te staan, kan zowel geld als in natura zijn.
Uitzondering: een vrijwilliger werkt zonder betaling en voert onverplicht een
taak uit ten behoeve van derden voor een organisatie zonder een winstoogmerk.
 Werken onder gezag onderscheidt een arbeidsovereenkomst van het werken als
een zelfstandige (in praktijk moeilijk te bepalen of gezagselement aanwezig is).
Bv. het principe van schijnzelfstandige om de bijdrage voor SZ te ontlopen.
Bv. het principe van schijnwerknemer om te genieten van voordelen SZ.
 Arbeidsrelatiewet om te bepalen of iemand in ondergeschikt verband werkt.
Partijen beschikken over wilsautonomie om te beslissen welke kwalificatie de
overeenkomst krijgt. De criteria die bepalen of er in ondergeschikt verband wordt
gewerkt, zijn de vrijheid van arbeid/arbeidstijd, hiërarchische controle en de wil.
Geldigheidsvereisten en het aangaan van een arbeidsovereenkomst
Geldigheidsvereisten:
 Handelingsbekwaamheid: persoon moet bekwaam zijn om rechten uit te oefenen.
Dit betekent dat o.a. minderjarigen, geesteszieken.. geen AO kunnen sluiten.
 Toestemming tot het aangaan van een arbeidsovereenkomst mag niet worden
aangetast door een wilsgebrek van de partijen (bv. bedrog), anders ongeldig AO.
 Voorwerp AO (arbeid tegen loon) moet voldoende bepaald en ook mogelijk zijn.
 Oorzaak AO (het soort arbeid) moet steeds geoorloofd zijn volgens de wet.
Aangaan van een arbeidsovereenkomst:
 In principe contractuele vrijheid, maar beperkt door dwingende bepalingen.
Bv. verplichtingen van beide partijen geregeld in hoofdstuk 2 van AO-wet.
 Een AO voor bepaalde duur, onbepaalde duur of duidelijk omschreven werk.
 Een AO kan zowel mondeling als schriftelijk worden vastgelegd tenzij het een
studentenovereenkomst, een overeenkomst voor bepaalde tijd/werk etc. betreft.
Ontbreken van vormvereisten leidt tot omzetting naar AO van onbepaalde duur.
Verschillende soorten arbeidsovereenkomsten
Classificatie naar het soort arbeid
AO voor handelsvertegenwoordigers
Begrip
(niet voor zelfstandige handelsagent)
- Iemand die tegen loon cliënteel
opspoort en bezoekt met het oog
op het onderhandelen over en het
sluiten van zaken onder het gezag,
voor rekening en in naam van een
opdrachtgever (Art. 4 AO-wet).
Loon
- Het loon bestaat uit een vaste
wedde, commissieloon of combi.
- Commissieloon voor elke klant die
aanvaard zelf indien op order geen
uitvoering volgt (Art. 90 AO-wet).
Uitwinningsvergoeding
- Voorwaarden in Art. 101 AO-wet.
- Uitwinningsvergoeding staat in
verhouding met aantal dienstjaren.
Concurrentiebeding
- Clausule in AO die beperking
oplegt aan een werknemer om na
vertrek soortgelijke activiteiten uit
te oefenen hetzij in een eigen
onderneming, hetzij in dienst van
een concurrent. Dit is daarentegen
wel gebonden aan tijd en ruimte.
- Schriftelijke vaststelling verplicht
- Niet voor vertegenwoordigers met
een brutojaarloon ≤ 33.472 euro.
Delcrederebeding (Art. 107 AO-wet)
- Een vertegenwoordiger staat borg
voor eventueel onvermogen klant
aan de hand van commissieloon.
- Schriftelijke vaststelling verplicht
AO voor dienstboden
Begrip
- Dienstbode verricht tegen loon en
onder gezag van een werkgever
een serie van huishoudelijke taken

AO voor huisarbeid
Begrip
- Huisarbeider verricht arbeid tegen
loon en onder gezag van een
werkgever in de eigen woonplaats
of een andere gekozen plaats, maar
staat niet onder toezicht of onder
rechtstreekse controle werkgever.
- Schriftelijke aanvraag indienen tot
verkrijgen van dienstbetrekking in
de onderneming + voorrang om
die bepaalde vacature in te nemen. Vorm/vereisten AO
- Schriftelijke vaststelling verplicht
- Verplichtingen van de werkgever:
ter beschikking stellen materiaal,
hulpmiddelen en betalen van loon
op afgesproken plaats,wijze, tijd.
- Terugbetaling van kosten eigen
aan huisarbeid moet geregeld zijn.
Zo niet  10% van brutoloon.
Telewerker
- Idem aan huisarbeider maar extra
gebruik v. informatietechnologie.
- Schriftelijke vaststelling verplicht
- Terugbetaling van onkosten niet in
AO geregeld, dan heeft telewerker
geen recht forfaitaire vergoeding.
AO voor studenten
Begrip
- Klassieke AO maar verlost van een
deel sociale zekerheidsbijdrage.
- Schriftelijke vaststelling verplicht
- Art. 124-AO wet somt verplichte
vermeldingen op  sanctie voor
niet naleving: AO opzeggen
zonder een opzeggingstermijn.
AO voor uitzendarbeid
Begrip
(Wet 24 juli 1987)
- Drie partijen: het uitzendbureau,
de uitzendkracht en de gebruiker.
- Instroom
nieuwe
werknemer,
vervanging (gn staking!), tijdelijk
meer werk of uitzonderlijk werk.