Anatomie & fysiologie: het urinewegstelsel

Getypte samenvatting van het hoofdstuk 8: het urinewegstelsel uit het handboek 'Anatomie en fysiologie van de mens'.

Preview samenvatting (3 van de 8 pagina's)

Hoofdstuk 8: urinewegstelsel

Stofwisseling in cellen, weefsels en organen + productie van afvalstoffen  teveel afvalstoffen in inwendig milieu = bedreiging homeostase
MAAR bloed en lymfe: afvoer van afvalstoffen uit de weefsels
HIERDOOR vergiftigingsgevaar weefsels weg, maar probleem naar bloed
WANT afvalstoffen + andere aanwezige stoffen verstoren samenstelling

OPLOSSING: urinewegstelsel verwijdert afvalstoffen en restproducten van de stofwisseling uit het bloed en
handhaaft de juiste samenstelling en osmotische waarde van het bloed. 8.1 Nieren/ renes Nieren = twee boonvormige organen, zo groot als een vuist  hoog in de buikholte
 tegen de achterste buikwand
 retroperitoneaal
 weerszijden van de wervelkolom

Door de koepelstand van het diafragma worden ze – hoewel het abdominale
organen zijn – beschermd door de thorax/ borstholte. Linkernier ligt tegen het diafragma aan. Craniale uiteinde (= hoofdzijde) ter hoogte
van twaalfde borstwervel (Th12). Caudale uiteinde (= staartzijde) tot aan derde
lumbale wervel (L3). Rechternier ligt iets lager. Holle zijden van de nieren liggen naar elkaar toe gekeerd. Het centrum van de holle
zijde is het nierhilum = nierpoort. Hierin gaan bloedvaten, zenuwtakken en
lymfevaten de nier in en uit + het begin van de urineleider.

Boven op de nieren  glandulae suprarenales/ bijnieren = hormoonklieren. Bijnier + nier = omgeven door steunvet = perirenaal vet. R
ondom perirenaal vet ligt stevige bindweefselmantel = fascia renalis. Ventraal tegen peritoneum gelegen,
dorsaal tegen de achterste buikwand.  steunvet + fascia renalis fixeren de nieren + beschermen tegen schokken en stoten van buitenaf. 8.1.1 Bouw van de nier  buitenste laag: dun, stevig bindweefselkapsel = nierkapsel
 nierweefsel: cortex/ schors + medulla/ merg
 cortex = gespikkelde weefselgebied vlak onder nierkapsel
 medulla ligt tussen en binnen de schors, merggebieden = mergpiramiden (gestreept
uiterlijk = mergstralen). Brede basis mergpiramide = evenwijdig met nierkapsel.
 top mergpiramide = nierpapil: naar het centrum van de nier gericht
 enkele mergpiramiden monden uit in een holte = calix/ nierkelk (bekleed
met overgangsepitheel).
 calix mondt uit in grote centrale holte = pyelum/pelvis/ nierbekken
(bekleed met overgangsepitheel). Pyelum vernauwt naar het midden toe
+ ter hoogte van nierhilum over in ureter/ urineleider.
8.1.2 Doorbloeding van de nier  nierslagader/ arteria renalis = korte, wijde aftakking van de aorta abdominalis
 in rust: 20% van harminuutvolume naar nieren via a. renalis (halve liter bloed) = veel
 vertakkingen van a. renalis ter hoogte van nierhilum = kleine arteriën: langs nierbekken en rond
nierkelken naar nierweefsel
 interlobaire arteriën: aftakkingen langs randen van de mergpiramiden naar de oppervlakkige
schorslaag.


arteriae arcutae/ boogarteriën: vertakkingen interlobaire arteriën
die in een boog over de basis van piramiden lopen 
interlobulaire arteriën: vertakkingen van boogarteriën dringen
merg- en schorsweefsel binnen. Lopen parallel met mergstralen en met
interlobaire arteriën. 
arteriële portale circulatie = circulatie gevormd door arteriolen
van interlobulaire arteriën in schors en merg.
 Interlobulaire venulen en interlobulaire venen die bloed uit de nieren afvoeren, verlopen parallel aan de
arteriolen en arteriën. Ter hoogte van het nierhilum verenigen zich enkele venen tot vena renalis/ nierader.
Dit is een wijd bloedvat dat rechtstreeks uitmondt in de vena cava inferior.
8.1.3 Het nefron Functie van de nieren steunt op de werking van ongeveer een miljoen microscopisch kleine structuren die
zorgen voor bloedzuivering. Deze structuren zijn de nefronen/ functionele niereenheden. Elk nefron helpt
bij de urineproductie.  kapsel van Bowman = ingedeukt dubbelwandig zakje van eenlagig plaveisepitheel
 buitenwand loopt naar binnen en vormt glomerulusmembraan = gespecialiseerd
epitheel dat om het capillair is gewikkeld.
 podocyten = grote cellen met veel uitlopers = pedikels, tussen de pedikels
zitten nauwe spleten/ filtratiespleten.
 glomerulus = een capillair dat opgerold is in kapsel van Bowman
 wand: relatief wijde poriën tussen de epitheelcellen
 arteriole naar kapsel = vas afferens en is de vertakking van een interlobulaire arterie.
 afvoerend bloedvat = vas efferens is een arteriole en bevat zuurstof

 Arteriële portale circulatie wordt volgens deze arteriolen gevormd. Dit is een capillairnetwerk
tussen twee arteriolen. Dit wordt ook wel het arterieel wondernet genoemd.  Kapsel van Bowman + glomerulus = malphiglichaampje = filtereenheid van de nier gelegen in de
nierschors.
 kapselholte = ruimte tussen buitenwand en glomerulus
 proximale tubulus/ tubulus contortus I = kronkelig kanaaltje dat aan bazig van kapsel begint
 kanaaltje loopt in richting niermerg en krijgt een recht verloop. In het merg is het
kanaaltje recht en buigt terug in de richting van de schors.
 lis van Henle = in het merg gelegen deel van proximale tubulus
 distale tubulus/ tubulus contortus II = gekronkeld deel van het kanaaltje terug in het merg
 wand: eenlagig epitheel
 verzamelbuis = plaats waar distale tubulus in uitmondt, hier sluiten meerdere nefronen op aan.
 lopen door het merg en monden bij top van nierpapil uit in de nierkelk
 parallel aan lissen van Henle: veroorzaken gestreept uiterlijk van het merg

 Voordat vas afferens het kapsel van Bowman binnentreedt, maakt het eerst contact met de
distale tubulus. Op deze contactplaats bevinden zich juxtaglomerulaire cellen. Die produceren
hormonen die de nierwerking beïnvloeden.  Vas efferens van glomerulus vertakt zich in een tweede capillairnetwerk, dat rond de tubuli en
de lis van Henle wikkelt. In dit netwerk gaat het zuurstofrijke bloed over in zuurstofarm bloed. De
afvoerende venulen komen uit in de interlobulaire venen.
8.1.4 Werking van de nier Elk nefron levert bijdrage bij de urineproductie + homeostase van het bloed en weefselvocht. Bij productie
van urine spelen drie samenhangende mechanismen een belangrijke rol. Ultrafiltratie In rust stroomt er ongeveer een liter bloed de gezamenlijke nefronen door. Per uur is dit dus ongeveer 60
liter bloed. De bloedstroom via de nierarteriën is dus erg groot en we zien dat de bloeddruk in de arteriolen
hoger is dan gebruikelijk. In afferente vaten aan het begin van de glomeruli 45mmHg  normale capillairen 35mmHg  functioneel WANT bloed wordt via endotheel van het capillair, via glomerulusmembraan in
kapselholte geperst = ultrafiltratie

Filtraat in de kapselholte is voorurine. Voorurine heeft dezelfde samenstelling als bloedplasma.
 bloedvloeistof zonder plasma-eiwitten
 bloedcellen
 water
 glucose
 aminozuren
 elektrolyten
 afvalstoffen: ureum en creatinine

 Die bestanddelen van het bloed zijn te groot om door endotheel te kunnen. De druk waaronder het bloed
door endotheel geperst wordt is 10mmHg = filtratiedruk (resultaat van drie krachten). Bloeddruk (45mmHg)
wordt tegengewerkt door osmotische zuigkracht van het bloed (25mmHg) + kapseldruk veroorzaakt door
het vocht in de kapselholte (10mmHg) werkt ook tegen bloeddruk in. Filtratiedruk = 45 – 25 – 10 = 10mmHg  Ultrafiltratie kost geen energie en verbruikt dus ook geen zuurstof. Het is een vorm van passief transport.