INLEIDENDE LES
DEFENITIE
- Psychologie: het menselijk gedrag staat centraal. Waarom vertonen mensen een bepaald gedrag, wat motiveert hen, hoe gedragen
ze zich in groep, wat zijn hun emoties, hoe maken ze keuzes en hoe kunnen we individuele verschillen in gedrag verklaren?
- Pedagogie: opvoeding, onderwijs en vorming centraal. Focus op hoe ontwikkelings-, opvoedings- en leerprocessen verlopen, hoe in
gezinnen, scholen, organisaties en bredere maatschappelijke contexten optimale omstandigheden gecreëerd kunnen worden voor
leren en ontwikkeling en welke ondersteuning nodig is indien opvoeden, leren en ontwikkelen niet vanzelfsprekend verlopen? Het
menselijk gedrag in de context van de opvoeding en omgeving.
PEDAGOGIE ALS WETENSCHAP
Ideeën over de opvoeding van kinderen zijn zo oud als beschaving
100 jaar oud op wetenschappelijke manier bekijken
Vroeger werden kinderen op dezelfde wijze als volwassenen bekeken
Zie doelstellingen (heel belangrijk!) (op examen 5 begrippen om uit te leggen + voorbeelden geven)
Namen die je moet kennen staan op ppt
Alleen open vragen op examen, géén meerkeuze!!!!
HOOFDSTUK 1 : BEGRIPSOMSCHRIJVING
DEFENITIE OPVOEDEN
Opvoeden = complex fenomeen
Kern van opvoeden = samenleven
Functionele opvoeding versus intentionele opvoeding Opvoeden gebeurt onbewust, impliciet vs expliciet
Functionele opvoeding = 80% onbewust (impliciet) bv Moeder wordt kwaad en vloekt met kinderen bij
Intentioneel = 20% van de tijd expliciet (bewust) bv een half uur voor bezoek apart zitten met kind voor aanpak zodat er
geen ruzie komt Waarden en normen van de ouders komen naar boven bv man vindt milieu belangrijk, bewust
milieu meegeven aan kind of als een kind haar huiswerk niet kan ga je als moeder bewust helpen en mee aan tafel
zitten
WIE VOEDT OP?
OPVOEDER
Hellinckx zegt:
Gedurende langere tijd
Dagelijks
Leeft samen met het kind
Voelt/weet verantwoordelijk voor de toekomst van het kind
Toepassing:
Is een babysit een opvoeder Volgens Hellinckx niet, omdat je niet dagelijks samen leeft
Is een leerkracht een opvoeder Ja, vooral kleuter en lagere school
Is een pleegouder een opvoeder Ja
Is een geïnterneerde biologische vader een opvoeder Het is belangrijk maar volgens Hellinckx is het geen opvoeder
OPVOEDEN IS…
1. Complementair
= Individu bekijken in samenhang met constant bv ouders en zowel kind bestuderen
2. Circulair
= Continue wisselwerking tussen ouders en kinderen bv wat gebeurd er van de ouders naar het kind en wat
van het kind naar de ouders (vraag & aanbod) bv kind en moeder wachten aan rood licht, kind zet een stapje
en moeder pakt aan, je denkt wat is dat voor een moeder, maar je weet niet wat er speelt, de moeder kan bv
al drie x op spoed zijn gevallen door dit, dan is het een normale reactie van de moeder of bv naar gewone
baby’s lachen we en stimuleert de baby dit maar kinderen met syndroom van down reageren trager en dooft
het gedrag uit bij de persoon die naar de baby lacht Interdependente assymetrie = Ouders hebben een grotere impact op het kind dan het kind op de ouder
Complementair en circulair staat voor transactioneel (Sameroff)
3. Multifactorieel
= Invloed van buitenaf, context en ook de tijdsgeest
Verschillende beïnvloedende factoren:
Interventies van de ouders
Kind is actief
Het leefklimaat, de opvoedingscontext
VERSCHLLENDE VARIABELEN
1. HET KIND
Genetische factoren
Neurobiologische factoren invloeden
Temperamentkenmerken
Pre, peri en postnatale invloeden
Kinderen bepalen mee de context! Al vanaf de planning voor een kind te maken bv een moeilijke bevruchting kan ook een
invloed hebben op de opvoeding
Fysieke kenmerken
Geslacht
…
Bv een kind van 15 leek op een kind van 11, terwijl ze mentaal wel correct stond Het is makkelijker voor de opvoeding om af
te stemmen op fysieke kenmerken dan mentale (ouders gaan meer groeien met het kind als ze het kind bv borsten zien krijgen
en fysiek groot zien worden)
Bv Opvoedingssituatie staat onder druk Er zit veel stress in het gezin, de moeder kijkt constant op de monitor.
Hoe bepaalt Ryan mee de opvoedingssituatie Hij is een huilbaby, een huilbaby heeft nood aan structuur om
geregelureerd (= zelf temperatuur regelen…) te geraken, hij huilt dan om aan te tonen dat dat niet lukt. Bij een huilbaby
is de context belangrijk en ook de sturing van buitenaf.
Hoe bepaalt te moeder de opvoedingssituatie Ze heeft veel stress (kunnen we zien aan haar boterhammen), ze
probeert een planning vast te houden maar dat lukt niet
Combinatie tussen kind en ouder variabelen
Advies: Eerst inzicht laten geven wie ze is, en hoe ze het aanpakt Dan kan je pas een techniek voorstellen
De aard/eigenheid van het kind beïnvloedt de manier waarop het kind reageert. Daar ontstaat een wederzijdse beïnvloeding
met de pedagogische aanpak van ouders
2. DE OPVOEDER/OUDER
Als je ouders advies wilt geven moet je rekening houden met twee componenten!!! Als je advies geeft moet je een taalslag
maken van het wenselijke naar het haalbare!
PERSOONLIJKHEIDSKENMERKEN VAN DE OUDER
Hebben een invloed op welk aanbod ouders bieden binnen een opvoeding:
Temperament (cognitief, affectief, sociaal..)
o Karakter
Leeftijd
o Bv tienerouders , kinderen op latere leeftijd… spelen allemaal een rol op de opvoeding
Gezondheid (fysiek en mentaal)
o Bv depressief, ziek zijn..
Hebben een invloed op de benadering van het kind
OPVOEDINGSGESCHIEDENIS
De manier waarop je hebt benadert tegenover uw ouders heeft een directe opvoeding omdat het je persoonlijkheid kleurt
Opvoeding bepaalt mee uw persoonlijkheid!
Indirecte invloed
o Geschiedenis die uw persoonlijkheid bepaalt
Directe invloed
o Een balans tussen dingen die je vanuit je eigen opvoeding meeneemt of net niet meeneemt
Pedagogisch besef (Baartman) :
= In slagen om het gedrag dat uw kind stelt om die op de juiste manier te interpreteren of een juiste manier een
betekenis aan te geven. Beter voor een juiste reactie te uiten.
Mensen met een goed pedagogisch besef gaan zoeken naar oorzaken
Wanneer je als kind zelf niet gezien bent, is het moeilijk om zelf de noden voor je eigen kind in te vullen. Elke ouder wilt
een goede ouder zijn, maar ni elke ouder slaagt erin.
Baartman Specialist in kindermishandeling, hoezo is er kindermishandeling terwijl ouderen altijd een goede ouder
willen zijn?
Bij kwetsbare mensen is pedagogisch besef minder goed ontwikkelt
Bv Filmpje Welke aspecten met betrekking tot de variabelen ouder en kind bepalen hier de opvoedingssituatie?
Kind: Leeftijd dat veel vraagt, veel lawaai, veel moeite, alle kinderen zijn in een fase waar ze aan het verkennen
zijn + een tweeling die te vroeg geboren zijn en een ontwikkelingsachterstand hebben Ze hebben dus nog
geen taalvaardigheden waardoor ze niet kunnen zeggen wat ze nodig hebben. Het is ook een kind die een
enorm temperament heeft. Door het gebrek aan taal en een enorm temperament krijgt ze woedebuien
waardat ze haar zelf in verliest
Ouders: Hebben opzich geen slechte opvoedingseigenschappen, maar toch is er wel een opvoedingsprobleem.
Hoe komt dat de mama in paniek slaat en de vader niet? Kan aan haar persoonlijkheid liggen, maar de moeder
heeft zelf een slechte opvoeding gehad en dingen gemist als kind. Ze nam haarzelf voor om een goede moeder
die haar kind begrijpt. Waardoor die moeder haar daar hard op vast klemt. Vanaf het moment dat haar kind
een driftbui krijgt, slaat de alarmbel aan en moet ze haar kind ‘begrijpen’. Het enige wat het kind op 4 jarige
leeftijd nodig heeft is rust
Document Outline
Defenitie
pedagogie als wetenschap
Defenitie opvoeden
wie voedt op?
opvoeder
Opvoeden is…
Verschllende variabelen
1. Het kind
2. De opvoeder/ouder
Persoonlijkheidskenmerken van de ouder
Opvoedingsgeschiedenis
3. De opvoedingscontext
subsysteemkenmerken
algemene gezinskenmerken
de gezinsorganisatie
Kluw
los zand
De gezinscultuur
De gezinsdynamiek
de materiele en sociale context
opvoedingsmodellen
ecologisch model
procesmodel - belsky
bufferd system
balansmodel van bakker
Opvoeden: een kwestie van vraag en aanbod
De pedagogische vraag van het kind
1. Ontwikkelingstaken
2. De basisnoden
Pedagogische vraag van het kind
Het pedagogisch aanbod
Opvoedingstaken
opvoedingsstijlen (patronen van handelen)
Gevolgen voor het kind
nuancering (van de acker)
Het samenleven tussen ouders en kind
De opvoedingsdomeinen
Pedagogisch klimaat
situatiehantering
Ouderslijke vaardigheden van patterson
Wat is goed opvoeden?
Het proces van opvoeden
De effecten van opvoeden
Een goede opvoeder?
kindfactoren
ouderfactoren: moeder
aanmerkingen van de hulpverlener
ouderfactoren: vader
pedagogisch aanbod
pedagogisch klimaat
contextfactoren
opvoeden in de hedendaagse maatschapij
opvoeden als relationeel en sociaal proces
opvoeden in een snel veranderde maatschappij
het alledaagse opvoeden nu
begripsomschrijving
een continuüm van opvoedingsvragen tot p.o.s. (ernst)
opvoedingsvragen
opvoedingsspanning
opvoedingscrisis
opvoedingsnood of vos
oefening
primair of secundair? een indeling naar oorsprong (oorsprong)
primaire opvoedingsproblemen
te wijten aan?
secundaire opvoedingsproblemen
implicaties voor de hulpverlening
opvoedingssteun
van opvoedingsvoorlichting tot opvoedingshulp
1. opvoedingsvoorlichting
2. opvoedingsondersteuning
3. opvoedingshulp
basisprincipes van de pedagogische hulpverlening (gph)
organisatorische voorwaarden
uitgangspunten van opvoedingsondersteuning
deskundigheid van de hulpverlener
professionele houding van de hulpverlener
onvoorwaardelijke acceptatie
Inleiding
achtergrond
Contextuele theorie
De vier dimensies
De dimensie van de feiten
De dimensie van de psychologie
De dimensie van de interactie
De relationeel-ethische dimensie
balans van geven en nemen
Loyaliteiten
verschillende soorten loyaliteit
loyaliteitsconflicten
Gespleten loyaliteit
Onzichtbare loyaliteit
inleiding
juridisch en wettenlijk kader
type verblijfsregeling
gevolgen van scheiding
gevolgen voor ouders
gevolgen voor kinderen
mogelijke positieve factoren
risico en beschermende factoren
risicofactoren
beschermende factoren
leeftijd
ernstige problemen na echtscheiding
hoe het kind ondersteunen?
veerkracht…
begrijpen waarom
rekening houden met het kind
zet het kind niet klem
loyaliteitsconflicten: preventie
filmpje 2.2 scheiding ( Gevolgen van scheiding voor het kind
inleiding
begripsomschrijving
prevalentie
typologieën
specifieke kenmerken
de ‘stief’-ouder
een specifieke gezinsdynamiek
andere afgrenzingsprocessen
Tussen de gezinnen van de biologische ouders
Tussen plusouder en kind
de plusouder als ouder
Tussen plusbroers- zussen
gevolgen voor kinderen
loyaliteitsconflicten
risico- en beschermende factoren
risicofactoren
beschermende factoren
hoe ondersteunen?
psycho-educatie
communicatie bevorderen
Personen met een beperking in de maatschappij: terminologie
Personen met een functiebeperking in de maatschappij
Family-centered model
Leren leven met een levend verlies
verwerkingsproces
Rouw
Ouders en hun kind met een beperking: ouderschap en ontwikkeling ‘onder druk’
Kindfactoren
ouderfactoren
Contextfactoren
Gevaar isolement
Professionele ondersteuning:
De positieve invloed
De positieve invloed van het leven met een kind met een beperking
Tot slot: de relatie met de hulpverlener
filmpje manu keirse die ouders toe spreekt over levend verlies en chronische rouw
een positief opvoedingsklimaat
piramide van ouderlijk gedrag
opvoedingsdriehoek
boom: symbool voor de groei van een kind
aanmoedigen
aandachtspunten bij aanmoedigen
belonen
soorten beloningen
aandachtspunten beloningssysteem
vragen die ouder zich best stellen voor ze starten met een beloningssysteem
smart beloningssysteem
inleveren beloning
omkopen versus belonen
ongevoelig voor belonen?
Omgaan met storend gedrag
Opvoeden is afstemmen
Storend gedrag verminderen
Tegenovergesteld gedrag stimuleren
Storend gedrag voorkomen
Duidelijke regels en afspraken ( Regels vs afspraken
regels
afspraken
Duidelijke opdrachten geven
Illustratie startopdrachten
Grenzen stellen
Reactie op storend gedrag
Straffen